________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.३ सू०८ नैरयिकादीनामम्पबहुत्वनिरूपणम् ७२१ च कतरे कतरे०, एतदपि यथा-बहुवक्तव्यतायाम् तथैव-औधिकपदं भणितघ्यम् सकायिकाल्पबहुत्यम् तथैव-औधिकं भणितव्यम् ।
एतेषां खलु भदन्त ! जीवानां पुद्गलानां यावत् सर्वपर्याणां च कतरे कतरेभ्यो यावद् बहुवक्तव्यतायाम् । एषां खलु मदन्त ! जीवानाम् आयुष्कस्य कर्मणो बन्धकानामबन्धकानाम् यथा बहुवक्तव्यतायां यावदायुष्कस्य कर्मणोऽवन्धका विशेषाधिकाः । तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति ॥०८॥
पञ्चविंशतितमस्य शतकस्य तृतीयोदेशकः समासः॥२५-३॥
टीका-'एएसि णं भंते' एतेषां खलु भदन्त ! 'नेरइयाणं जाव देवाणं सिद्धाण य पंचगइसमासेणं कयरे कयरे० पुच्छा' नैरयिकाणां यावद् देवानां सिद्धानाच पञ्चगतिसमासेन-पश्चगत्यन्तर्भावेन कतरे कतरेभ्यः पृच्छा ?
अत्र यावत्पदेन मनुष्यतिरश्वां संग्रहो भवति । तथा च-नैरयिकादारभ्य सिद्धपर्यन्तानां पञ्चगत्यन्तर्भावेन कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा __ अभी २ अङ्गों की प्ररूपणा की गई है। सो उन अङ्गों में नरकादिकों की प्ररूपणा की गई है। अतः सूत्रकार अब उन्हीं नरकादि के अल्प. बहुत्व का प्रतिपादन करने के निमित्त सूत्र का कथन करते हैं-'एएसि णं भंते ! नेरइया णं जाव देवाणं' इत्यादि सूत्र ८।
टीकार्थ-श्री गौतमस्वामी ने सर्व प्रथम प्रभुश्री से ऐसा पूछा है कि हे भदन्त ! चतुर्गति के जीव नैरयिकों से यावत् देयों तक में तथा सिद्धों में इस प्रकार से इन पांच गतियों के जीवों में कौन जीव किस जीव से अल्प बहुत तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं? यहां यावत्पद से मनुष्य और तियश्चों का संग्रह हुआ है। इस प्रकार नैरयिक से लेकर सिद्धों तक में कौन जीव किस जीव की अपेक्षा अल्प हैं ? कौन जीव किस जीव की अपेक्षा बहुत हैं ? कौन जीव
- આની પહેલાં અંગેની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી છે. અને તે અંગે માં નરક વિગેરેની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી છે. જેથી સૂત્રકાર આ નરકાદિના અલ્પ અને બહપણાનું પ્રતિપાદન કરવા માટે નીચેના સૂત્રનું કથન કરે છે. 'एएसि गं भंते ! नेरइयाणं जाव देवाणं' त्यहि
ટીકાર્થ-શ્રીગૌતમ સ્વામીએ સૌથી પહેલાં પ્રભુશ્રીને એવું પૂછયું છે કે હે ભગવન ચતુર્ગતિના જનરયિકોથી લઈને યાવત દેવ સુધીમાં તથા સિદ્ધોમાં આ પ્રમાણે આ પાંચ ગતિવાળા જીવમાં એટલે કે-નરયિકોથી લઈને સિદ્ધ ગતિ સુધીના જીવમાં કયા જી કયા જીવની અપેક્ષાથી અલ્પ છે ? કયા જી કયા જી કરતાં વધારે છે ? અને કયા જી કયા જીની
भ० ९१
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
