SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 370
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३५५ प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.२१ सू०१ मनुष्याणामुत्पत्तिनिरूपणम् तिरिक्ता संहननादिका वक्तव्यता यथा पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेषु उत्पयमानस्य मनुष्यस्य कविता तथैव निरयादुद्यमानस्य मनुष्यस्यापि वक्तव्या इति भावः । पञ्चेन्द्रियतिर्यक प्रकरणापेक्षया वैलक्षण्यं दर्शयितुमाह- 'नवरं' इत्यादि । 'नवरं परिमाणे जहनेणं एको वा दो वा तिन्ति वा नवरं परिमाणे जघन्येन एको द्वौ वा त्रयो वा उत्सयन्ते 'उकोसेगं संखेज्जा उववज्नंति' उत्कर्षेण संख्याता उत्पद्यन्ते नारकजीवानां संमूमिमनुष्येषु उत्पत्तेरभावात् गर्भजानां च मनुव्याणां संख्यातत्वात् संख्याता एव ते समुत्पव्यन्ते इति । काय संवेवेऽपि बैलक्षव्यम् दर्शयन्नाह - 'जहा' इत्यादि, 'जहा तहि अंतोमुहुत्तेर्हि तहा इहं मासहुतेहि संवेहं करेज्जा' यथा तत्र पञ्चेन्द्रियतिर्यक् प्रकरणे अन्तर्मुहूर्तेः कायसंवेधः कृतः तथा इह मासपृथक्त्वैः कापसंवेधं कुर्यात् अन्तर्मुहूर्तस्थाने मासप्रयस्वं पूर fterः । अयमर्थः, यथा तत्र पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकोद्देशे रत्नममा नारकेभ्य चाहिये। परन्तु पञ्चेन्द्रिय निर्यक् प्रकरण की अपेक्षा से जो भिन्नता है वह 'नवरं परिमाणे जहन्नेण एक्को वा दो वा तिनि वा' इस सूत्र पाठ द्वार प्रकट की गई है कि ऐसे जीव परिमाण की अपेक्षा जघन्य से एक अथवा दो अथवा तीन उत्पन्न होते हैं और 'उनको सेणं संखेज्जा उववज्जंति' उत्कृष्ट से संख्यात उत्पन्न होते हैं । इसका कारण यह है कि नारक जीवों का संमूच्छिम मनुष्यों में उत्पाद नहीं होना है। गर्भजों में ही उत्पात होता है और गर्भत्र मनुष्य संख्यात ही हैं । इसलिये यहां उत्कृष्ट से वे संख्यात होते हैं। ऐसा कहा गया है। इसी प्रकार से काय संवेध में भी भिन्नता है जो 'जहा तहिं अंतोतेहि तहा इहं मातपुहुत्तेहिं संदेहं करेज्जा' इस सूत्रपाठ से प्रकट किया है। इसका तात्पर्य ऐसा है कि जैसा पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक यथेन्द्रिय तिर्यथना प्र२४२तां आ प्रभां ने गुहायागु छे, ते 'नवरं परिमाणे जहन्नेणं एक्को वा दो वा तिन वा' या सूत्रपाठी छे - એવા જીવા પરિમાણની અપેક્ષાથી જન્યથી એક અથવા બે અથવા ત્રણ उत्पन्न थाय छे भने उस्कोसेणं संखेज्जा उबवज्जति' उत्कृष्टथी सध्यात ઉત્પન્ન થાય છે. તેનું કારણ એ છે કે-નારકજીવેના સ’મૂર્ચ્છિમ મનુષ્યામાં ઉત્પાત થતા નથી. ગલોમાં જ ઉત્પાત થાય છે. અને ગર્ભજ મનુષ્ય સખ્યાત જ છે. તેથી અહિયાં ઉત્કૃષ્ટથી તેએ સખ્યાત હૈાય છે. તેમ કહે वामां भाव्यु छे. ये रीते यस वेधमां पशु नुहायागु छे. हे 'जहा तहि अंतमुतेहि तहा इह मासपुहुत्तेहि संवेह करेज्जा' या सूत्रपाठथी अगर કરેલ છે. માનું તાત્પય એવું છે કે-જે પ્રમાણે પંચેન્દ્રિય તિય થયાનિક શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
SR No.006329
Book TitleAgam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1971
Total Pages969
LanguageSanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size57 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy