________________
૩૮૬
9
न्तानामुत्पादो वनस्पतिष्वेव अन्यकायिकाना मनन्तानामभाजनत्वादित्यपि आवेदितं भवतीति । अत्र च प्रथम द्वितीयचतुर्थपञ्चमगमेषु अनुत्कृष्टस्थितिभावादनन्ता उत्पद्यन्ते इति कथ्यते एतद्भिन्नेषु तृतीयपष्ठसप्तमाष्टमनवमेषु पश्चासु गमकेषु उत्कृष्टस्थितिसम्वाद् एको वा द्वौ वा त्रयो वा उपपद्यन्ते' इत्याद्यभिधीयते इति । तथा एतेष्वेव प्रथम द्वितीयचतुर्थश्चमेषु गमेषु अनुत्कृष्टस्थितिस्वादेव उत्कर्षतो भवादेशेनानन्तानि भवग्रहणानि वक्तव्यानि । काला देशेन अनन्तः कालोवक्तव्यः, एनव्यतिरिक्तेषु पञ्चसु तृतीयषष्ठसप्तमाष्टमनवमेषु अष्टौ भवग्रहणानि वक्तव्यानि उत्कृष्ट स्थितिसद्भावात् तदेव दर्शयति- 'भवादेसेणं' इत्यादि मकरअनन्त जीवों का उद्वर्तन 'निकालना' नहीं होता है क्योंकि शेष समस्त कायिक असंख्यात हैं। तथा अनन्त जीवों का उत्पाद वनस्पति में ही होता है। क्योंकि अन्यकायिक अनन्तता के अभाजक है । यहाँ प्रथम, द्वितीय, चतुर्थ और पंचम गमों में अनुत्कृष्टस्थिति के सद्भाव से अनन्त जीव उत्पन्न होते हैं ऐसा कहा गया है । तथा इनसे भिन्न तृतीय, षष्ठ, सप्तम, अष्टम एवं नवम इन पांच गमकों में उत्कृष्ट स्थिति के सद्भाव से एक अथवा दो अथवा तीन उत्पन्न होते हैं ऐसा कहा जाता है । तथा इन्हीं प्रथम, द्वितीय चतुर्थ और पंचम गमों में अनुत्कृष्ट स्थिति के सद्भाव से भवादेश की अपेक्षा उत्कृष्ट से अनन्त भव ग्रहण कहे हैं और काल की अपेक्षा से अनन्तकाल कहा है । इनसे अतिरिक्त तृतीय, षष्ठ, सप्तम अष्टम एवं नौवां इन गमों में आठ भवग्रहण कहें हैं क्योंकि इनमें उत्कृष्टस्थिति का सद्भाव है । यही
भगवतीसूत्रे
અનંત જીવાનુ ઉત્ક્રન (બહાર નીકળવું) થતુ નથી. કેમકે બાકીના બધા કાયવાળા અસખ્યાત હૈાય છે. તથા અનંત જીવાના ઉત્પાત વનસ્પતિ કાચિકામાં જ થાય છે. કેમકે ખીજી કાયવાળા અનંત પણાના અભાવવાળા હાય છે. અહિયાં પહેલા, ખીજા, ચેાથા અને પાંચમા ગમામાં અનુત્કૃષ્ટ સ્થિતિના સદ્ભાવથી અનંત જીવેા ઉત્પન્ન થાય છે. એ પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યુ છે. તથા આ શિવાયના ત્રીજા, છઠ્ઠા, સાતમા આઠમા અને નવમા આ પાંચ ગમેામાં ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિના સદ્ભાવથી એક અથવા બે અથવા ત્રણુ ઉત્પન્ન થાય છે. એ પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યું છે. તથા આ પહેલા બીજા, ચેાથા અને પાંચમા ગમેામાં અનુત્કૃષ્ટ સ્થિતિના સદ્ભાવથી ભાદેશની અપેક્ષાથી ઉત્કૃષ્ટથી અનંત લવ ગ્રહુણુ કહ્યા છે, અને ફાળની અપેક્ષાથી અન`તકાળ કહેલ છે. આ શિવાય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
