________________
heeद्रिका टीका श०२४ उ. १२ सू०६ नागकुमारेभ्यः समुत्पातादिनि० १५३ शतिवर्ष सवत्रस्थितिकेषु समुत्पद्यन्ते इत्युत्तरम् एवं वानव्यन्तरदेवेभ्य आगत्य पृथिवी कायिकेपूत्पित्सवो जीवा एकसमये कियन्त उत्पद्यन्ते इति प्रश्नः जघन्यत एको वा द्वौ वा त्रयो वा उत्कृष्टतः संख्याता वा असंख्याता वा समुत्पद्यन्ते इत्युत्तरम् एवं क्रमेण संपूर्णम सुरकुमारमकरणमत्रानुकर्षणीयम् । असुरकुनाक्रमकरणापेक्षा यद्वैलक्षण्यं तद्दर्शयति 'नवरं' 'णवरं ठि कालादेसं च जाणेज्जा' नवरम् स्थितिं कालादेशं च भेदेन जानीयात् स्थितौ कायसंवेधे च भिन्नताऽघमन्तव्या तत्र स्थित असुरकुमारमकरणापेक्षया चैलक्षण्यं दर्शयितुमाह-टिई जहचेणं इत्यादि, 'ठिई जहन्नेणं दसवाससहस्साइं ' स्थितिर्जघन्येन दशवर्षसहस्राणि जयन्यतः स्थितिर्दशवर्षसहस्रास्मि के त्यर्थः 'उनको सेणं पलिओदमं' उत्कर्षेण पल्पोप स्थितिवाले पृथिवीकायिकों में उत्पन्न होते हैं तो इस प्रश्न का उत्तर ऐसा है कि वे जघन्य से अन्तर्मुहूर्त्त की स्थितिवाले पृथिवीकायिको में उत्पन्न होते हैं, इत्यादि । इसी प्रकार से वानव्यन्तर देवों से आकरके पृथिवीकायिकों में उत्पन्न होने के योग्य जीव एक समय में कितने उत्पन्न होते हैं ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं - है गौतम ! जघन्य से एक अथवा दो अथवा तीन उत्पन्न होते हैं और उत्कृष्ट से संख्यात अथवा असंख्यात उत्पन्न होते हैं । इसी क्रम से सम्पूर्ण असुरकुमार प्रकरण यहां लगाना चाहिये, परन्तु असुरकुमार प्रकरण की अपेक्षा जो इस प्रकरण में भिन्नता है वह इस प्रकार से है- 'णवरं ठिहं कालादेसं च जाणेज्जा' यहाँ स्थिति और काय संवेध में भिन्नता है - 'ठिदं जहन्नेणं दसवाससहस्साई' स्थिति यहां जघन्य से दश हजार वर्ष की है और 'उक्कोसेणं पलिओवमं' उत्कृष्ट से एक આવીને જીવ કેટલા કાળની સ્થિતિવાળા પૃથ્વીકાયિકામાં ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તર એવા છે કે-જધન્યથી અંતર્મુહૂતની સ્થિતિ વાળા પૃથ્વી કાયિકામાં ઉત્પન્ન થાય છે, એજ રીતે વાનવ્યતર દેવામાંથી આવીને પૃથ્વીકાયિકામાં ઉત્પન્ન થવાને ચેાગ્ય જીવ એક સમયમાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે-ડે ગૌતમ ! જધન્યથી એક અથવા બે અથવા ત્રણ ઉત્પન્ન થાય છે અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત અથવા અસ ખ્યાત ઉત્પન્ન થાય છે. આ રીતે પુરેપુરૂ' અસુરકુમારનું પ્રકરણ અહિયાં કહેવુ જોઇએ. પરંતુ અસુરકુમારના પ્રકરણુ કરતાં આ પ્રકરણમાં જુદાપણું છે. ते या प्रभानुं छे. 'णवरं ठिहं कालादेसं च जाणेज्जा' मा अशुभ स्थिति याने हायसं वेधमा नुहायागु छे. 'ठिई जहणणेणं दुसवाससहस्साइ ' मडियां स्थिति न्धन्यथी इस इतर वर्षानी भने 'उक्कोसेणं पलिओम'
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
