________________
५७६
भगवती सूत्रे करमाकाल माविनो हस्त्यादीनपेक्ष्येति संभावयामि तथाहि - इहासंख्यातवर्षाyosो जघन्यस्थितिकः प्रक्रान्तः स च सातिरेकपूर्व कोट्यायुर्भवति इत्थमेवागमे व्यवहरत्वात् एतादृशच इरत्यादिः सप्तमकुलकरप्राक्काले लभ्यते तथा सप्तमकुलकरस्य पञ्चविंशत्यधिकानि पञ्च धनुःशतानि उच्चैस्त्वम् तत्कालभावनांच तानि समधिकतराणि इति तत्कालीनहस्त्यादय एतद्विगुणितोच्छ्रायाः, अतः सप्तमकुचकरपाककालभाविनाम् असंख्यातवर्षायुषां हस्त्यादीनां सातिरेकधनुःसहस्रमवगाहनाप्रमाणं लभ्यते इति । 'ठिई जहन्नेणं सातिरेगा पुन्नकोडी'
करके पहिले हुए हस्ती आदि तिर्यग्जीवों की अपेक्षा लेकर किया गया है, ऐसी मैं सम्भावना करता हूँ क्योंकि यहां असंख्यात वर्ष की आयु बाले संज्ञी पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्जीव का प्रकरण चलरहा है, सो यह कुछ अधिक पूर्वकोटि की आयुवाला होता है ऐसा शास्त्र में प्रकट किया गया है सो ऐसा वह तिर्यग्जीन हस्ती आदिरूप सप्तप्र कुल करके प्राक्र काल भावी होता है-तथा-जब सप्तम कुलकर की शरीरावगाहना ५२५ धनुष की थी तो इनके पहिले के जीवों की अवगाहना इस अव. जाहना से भी अधिकतर होगी, इसीलिये यह बात माननी चाहिये कि यहां जो शरीर की अवगाहना कुछ अधिक एक हजार धनुष की प्रकट की गयी है वह सप्तम कुलकर की अवगाहना से द्विगुणी प्रकट की गयी है, और यह सप्तम - कुलकर के पहिले के हस्ती आदि तिर्यग् जीवों की जो कि असंख्यान वर्ष की आयुवाले होते हैं होती है ऐसा
રીતનું આ કથન સાતમા કુલકરની પહેલા થયેલ હાથી વિગેરે તિય ચ જીવાની અપેક્ષાથી કહેવામાં આવેલ છે. તેમ સમાવના કરવામાં આવે છે, કેમકે અહિયાં અસ ંખ્યાત વની આયુષ્યવાળા સરશીપ'ચેન્દ્રિય તિય ચ જીવેાનુ પ્રકરણ ચાઢે છે, તે આ સન્ની પચેન્દ્રિય તિયઇંચ વે! કાંઇક વધારે પૂ કાટિની આયુવાળા હાય છે તેમ શાસ્ત્રમાં બત વેલે છે. ા આવા તે તિય ચ જીવ હાથી વિગેરે રૂપ સાતમા કુલકરના પહેલાના કાળમાં થયેલા ડાય છે. તથા જ્યારે સાતમા કુલકરના શરીરની અવગાહ। ૫૨૫ પાંચસેા પચીસ ધનુષની હતી તેા તેઓના પહેલાના જીવાની અવગહુના આ અવગ હનાથી પણ અધિકતર હશે તેવી એ વાત માનવી જોઇએ કે-અહિયાં શરીરની અવગાહના જે કંઇક વધારે એક હજાર ધનુષની પ્રગટ કરેલ છે. તે સાતમા કુલકરની અવગાહના કરતાં બમણી કહેલ છે. અને સાતમા કુલકરની પહેલાના હાથી વિગેરે તાય ચ જીવે-કે જેએ અસુખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા હોય છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
