________________
९३०
भगवतीसत्रे देशो मृदुको देशाः गुरुकाः देशो लघुको दशाः शीताः देश उष्णो देशाः स्निग्धाः देशो रूक्षः ३, देशः कर्कशो देशो मृदुको दशो गुरुको देशो लघुको देशाः शीताः देश उष्णो देशाः स्निग्धाः देशाः रूक्षाः ४। देशः कर्क शो देशो मृदु को देशो गुरुको देशो लघुको देशाः शीताः देशा उष्णाः देशः स्निग्धो देशो रूक्षः १, देशः कर्क शो देशो मृदुको देशो गुरुको देशो लघुको देशाः शीताः देशा उष्णाः देशः देशाः गुरुकाः, देशः लघुकः, देशाः शीताः, देश उष्णः, देशाः स्निग्धाः देशः रूक्षः ३' इस तृतीय चतुष्क के तीसरे भंग में गुरुपद की बहुपचनता के साथ २ शीत और स्निग्धपद में बहुवचनता कथित हुई है ३, इसका चतुर्थ भंग इस प्रकार से है-'देशः कर्कश, देशो मृदुका, देशो गुरुको, देशो लघुको, देशाः शीताः, देश उष्ण, देशाः स्निग्धाः, देशाः रूक्षाः ४' इसके इस चतुर्थ भंग में शीतपद में पहुवचनता के साथ २ स्निग्ध और रूक्ष पदों में बहुवचनता हुई है-चतुर्थ चतुष्क में शीत और उष्णपद में बहुवचनान्तता करके इस प्रकार से भंगरचना हुई है-'देशः कर्कशा, देशो मृदुकः, देशो गुरुको, देशो लघुकः, देशाः शीताः, देशा उष्णाः, देशः स्निग्धः देशो रूक्षः १' यह इस चतुर्थ चतुष्क का प्रथम भंग है, द्वितीय भंग इसका इस प्रकार से है-'देशः कर्कशः, देशो मृदुकः, देशो गुरुकः, देशो लघुका, देशाः शीताः, देशा देशाः स्निग्धाः देशः रूक्षः३' पाताना ये देशमा ४४ देशमा भृमने દેશમાં ગુરૂ એકદેશમાં લઘુ અનેક દેશોમાં શીત એકદેશમાં ઉણુ અનેક દેશમાં સ્નિગ્ધ અને એકદેશમાં રક્ષ સ્પર્શવાળે હેય છે. ત્રીજી ચતુર્ભગીના ત્રીજા ભંગમાં ગુરૂપદ અને સ્નિગ્ધ પદમાં બહુવચનપણું બતાવેલ છે. ૩ અથવા त देशः कर्कशः देशो मृदुकः देशो गुरुको देशो लघु को देशाः शीताः देश उष्णः देशाः स्निग्धाः देश' : रक्षा.४' से शमांश सेशwi Y६ मे દેશમાં ગુરૂ એકદેશમાં લઘુ અનેક દેશોમાં શીત એકદેશમાં ઉષ્ણ અનેક દેશમાં સિનગ્ધ અને અનેક દેશોમાં રૂક્ષ સ્પર્શવાળ હોય છે. આ ચેથા ભંગમાં શીત પદમાં બહુવચનપણાની સાથે સ્નિગ્ધ અને રૂક્ષ પદેમાં પણ બહુવચનને પ્રાગ થયેલ છે, આ ચેથી ચતુર્ભગીમાં શીત અને ઉષ્ણ પદમાં सवयनन प्रयोग उशन माशते मी मना . 'देशः कर्कशः देशो मृदुको देशो गुरुको देशो लघुकः देशाः शोताः देशा उष्णाः देशः स्निग्धः देशो દિક્ષ' તે પિતાના એકદેશમાં કર્કશ એકદેશમાં મૃદુ એકદેશમાં ગુરૂ એકદેશમાં લઘુ અનેક દેશમાં શીત અનેક દેશે માં ઉણ એકદેશમાં સ્નિગ્ધ અને એકદેશમાં રૂક્ષ સ્પર્શવાળો હોય છે. એ રીતે ચોથી ચતુર્ભગીને આ પહેલે M छ. १ मथत 'देशः कर्कशः देशो मृदुकः देशो गुरुकः देशो लघुकः
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
