________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२० उ०३ सु०१ प्राणातिपातादि आत्मपरिणामनि० ५२७ दानादिषोडशपदानां संग्रहो भवति । तथा 'पाणाइवायविरमणे' प्राणातिपातविरमणम्, 'जात्र मिच्छादंसण सरल विवेगे' यावन्मिथ्यादर्शनशल्यविवेकः, अत्र यावश्पदेन विरमणघटितमृषावादादारभ्य मायामृपाविवेकान्तानां षोडशपदानां संग्रहो भवति 'उप्पत्तिया जाब पारिणामिया' औत्पत्तिकी यावत् पारिणामिकी,
सूक्ष्म एवं बादररूप दो विभागों में विभक्त किया गया है तथा दो इन्द्रिय जीवों को स्थूलरूप में माना गया है अतः सूक्ष्म एवं स्थूलरूप जो एकेन्द्रिय से लेकर पञ्चेन्द्रिय तक के जीव हैं उनको जो विराधना की जाती है उसका नाम प्राणातिपात है सिद्धान्त की मान्यतानुसार सूक्ष्म एके न्द्रिय जीवों का किसी के भी द्वारा किसी भी अवस्था में घात नहीं होता है अतःयहां गृहीत सूक्ष्म शब्द उस सूक्ष्मता का ग्रहण करने वाला नहीं है कि जो सूक्ष्म नामकर्म के उदय से जीवों में होती है किन्तु स्थूल से जो परिमाण आदि में विपरीत है हीन है वह सूक्ष्म जीव है इसलिये सूक्ष्मता और स्थूलता ये परस्पर सापेक्षिक शब्द होने के कारण जो जीव सूक्ष्म से विपरीत है वह स्थूल और स्थूल से जो विपरीत है वह सूक्ष्म जीव है ऐसा यह व्यावहारिक कथन है इस प्रकार के सूक्ष्म स्थूल जीवों की चाहे वे एकेन्द्रिय हों चाहे यावत पश्चेन्द्रिय हों प्रमाद के योग जो विराधना होती है वह प्राणातिपात है यह प्राणातिपात तथा 'दाणाइवाय विरमणे' प्राणातिपातविरमण तथा यावत् पद गृहीत मृषावाद आदि
તે સ્થૂલ
સ્થૂલ રૂપે માનેલા છે. તેથી સૂક્ષ્મ અને સ્થૂલ રૂપે જે એકેન્દ્રિયથી પ'ચેન્દ્રિય સુધીના જીવે છે. તેની વિરાધના કરવામાં આવે છે. તેનુ' નામ પ્રાણાતિપાત છે. સિદ્ધાંતની માન્યતાનુસાર સૂક્ષ્મ એકેન્દ્રિય જીવેાના કાઈનાથી પણ કાઈ પશુ અવસ્થામાં ઘાત થતા નથી. તેથી અહિયાં ગ્રહણ કરેલ સૂક્ષ્મ શબ્દ તે સૂક્ષ્મપણાને ગ્રહણ કરવાવાળા હાતા નથી. કે જે સૂક્ષ્મ નામક ના ઉદયથી જીવામાં હોય છે પરં'તુ સ્થૂલથી પરિણામ વિગેરેમાં જે વિપરીત छे, -हीन है. ते सूक्ष्म व छे. तेथी सूक्ष्मयागु भने स्थूसयागु से जन्ने અન્યાઅન્ય સાપેક્ષિત શખ્સ હાવાથી જે જીવ સૂક્ષ્મથી વિપરીત છે, અને સ્થૂલથી જે ભિન્ન છે તે સૂક્ષ્મ જીવા છે. એવુ આ વ્યવહારિક કથન છે. આ રીતે સૂક્ષ્મ અને સ્થૂલ જીવાની ચાહે તે તે એકેન્દ્રિય હાય ચાહે તે યાવત્ પાંચેન્દ્રિય હાય પ્રમાદના યાગથી જે વિરાધના થાય છે, તે प्रातियात छे. या आशातिपात तथा 'पाणाइवायवेरमणे० ' आयातिपात વિરમણુ તથા યાવત્ શબ્દથી ગ્રહણુ થતા ૧૮ અઢારે પ્રકારના પાપસ્થાનનું
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
