________________
३१८
भगवतीसूत्रे लान् परिणमन्ति तदनन्तरं शरीरं बध्नन्ति किमिति प्रश्नः, पृथिवीकायिकवदेव इहापि सर्व ज्ञातव्यम् भगवानाह-'गोयमा' हे गौतम ! ‘णो इणढे समहें' नायमर्थः समर्थः यतस्तेजस्कायिकाः प्रत्येकाहाराः प्रत्येकपरिणामाः प्रत्येकमेव शरीरं बध्नन्ति ततः प्रत्येकं शरीरं वद्धद्धा आहरन्ति परिणमन्ति वा शरीरं वा बन्नन्ति इत्यादिकं सर्व पूर्ववदेवेत्युत्तरम् । पृथिवीकायिकाद्यपेक्षया यद्वैलक्षण्यं तेजस्कायिकेषु तदाह-'नवरं' इत्यादि । 'नवरं उववाओ ठिई उचट्टणा य जहा पनवणाए से तं चेव' नवरमुपपात स्थितिः उद्वर्त्तना च यथा प्रज्ञापनायो शेष तदेव तेजस्कायिकदण्डके स्यादादि द्वाराणि पृथिवीकायिकदण्डकवदेव वक्तव्यानि उत्पादस्थित्युद्वर्तनामु अस्ति विशेषः स च प्रज्ञापना सूत्रे इवात्रापि द्रष्टव्यः प्रज्ञापना. आहारपुद्गलों को ग्रहण करके फिर याद में वे क्या उन पुद्गलों को परि. णमाते हैं ? परिणमाने के बाद फिर क्या वे विशिष्ट शरीर का बन्ध करते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं-हे गौतम! 'णो इणट्टे समढे' यह अर्थ समर्थ नहीं है । क्योंकि प्रत्येक तैजस्काधिक जीव ही अपने २ शरीर का बन्ध करते हैं, अपने २ शरीर के प्रायोग्य पुद्गलों को आहाररूप से ग्रहण करते हैं गृहीत आहार को सार असार रूपमें परिणमाते हैं बाद में वे विशिष्टशरीर का बन्ध करते हैं इत्यादि सब कथन पृथि. पीकाधिक के कथन जैसा ही जानना चाहिये परन्तु उनके कथन में
और इनके कथन में यदि कोई विशेषता है तो वह उत्पाद स्थिति और उतना द्वारों में है यही बात 'नवरं उववाओ ठिई उठवट्टणा य जहा०' इस सूत्रपाठ द्वारा व्यक्त की गई-अर्थात् स्यात् आदि द्वार तो पृथिवी. कायिक की तरह से ही यहां कहे गये हैं। परन्तु उत्पाद स्थिति और કરે છે? અને આહારપુલને ગ્રહણ કરીને તે પછી તે પુદ્ગલેને પરિણાવે છે? અને પરિણ માવ્યા પછી તેઓ શું તેને વિશેષ પ્રકારે બંધ કરે છે? આ प्रशन उत्तरमा प्रभु ४ छे 3-3 गोतम ! 'णो इणठे समठे' मा अर्थ બરાબર નથી. કેમ કે–પ્રત્યેક તેજસાયિક જીવ જ પિતા પોતાના શરીરના માગ્નિ પુલેને આહાર રૂપે ગ્રહણ કરે છે. અને ગ્રહણ કરેલા આહારને સાર અસાર રૂપે પરિણાવે છે. તે પછી વિશિષ્ટ શરીરને બંધ કરે છે વિગેરે સઘળું કથન પૃશિવકાયિકાના કથન પ્રમાણે સમજવું પરંતુ તે કથનમાં અને આના કથનમાં જે કંઈ વિશેષપણુ હોય તે તે ઉત્પાદ રિથતિ અને ઉદ્ધતના દ્વારમાં छ. ४ त 'नवरं उबवाओ ठिई उवट्टणा य जहा०' से सूत्रा द्वारा मतावान અર્થાત્ યાર' વિગેરે દ્વારા તે પૃથ્વિકાયિકેની માફક જ અહિયાં કહ્યા છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
