________________
भगवतीसुत्रे
पुद्गलास्तिकायमदेशाः क्रियद्भिः धर्मास्तिकाय प्रदेशः स्पृष्टा भवन्ति ? भगवानाह-' जहनपर तेणेत्र संखेज्जएणं दुगुणेणं दुरूवाहिएणं, उक्कोसपर तेणेव संखेज्जरणं पंचगुणेणं दुरूवाहिणं' हे गौतम! जघन्यपदे जघन्येन तेनैव यत् संख्येयोऽयं स्कन्धस्तेनैव प्रदेशसंख्येयकेन द्विगुणेन द्विरूपाधिकेन धर्मास्तिकायपदेशेन संख्येयाः पुद्रलास्तिकाय प्रदेशाः स्पृष्टा भवन्ति, उत्कृष्टपदे - उत्कृष्टेन, त्थिकाय परसेहिं पुट्ठा' हे भदन्त ! पुद्गलास्तिकाय के संख्यातप्रदेश धर्मास्तिकाय के कितने प्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - ' जहन्नए तेणेव संखेज्जेणं दुगुणेणं दुरूवाहिएणं उक्कोसपए तेणेव संखेज्जएणं पंचगुणेणं दुखवाहिएणं' हे गौतम ! पुद्गलास्तिकाय के संख्यातप्रदेश जघन्यपद में धर्मास्तिकाय के दो afar faon संख्यात प्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होते हैं और उत्कृष्टपद में वे दो अधिक पंचगुणित संख्यात प्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होते हैं। इसको हम इस प्रकार से समझ सकते हैं-मानलो - जघन्यपद में २० प्रदेशिक स्कंध लोकान्त में एक प्रदेश में स्थित है-इसे पूर्वोक्त नयमतानुसार यों मानना चाहिये कि वह लोक के २० प्रदेशों में अवगाढ (रहा हुआ) है । सो जहां वह अवगाढ है वहाँ के उन २० प्रदेशों द्वारा तथा उसी नयमतानुसार अपने उपरितन या अधस्तन २० प्रदेशों द्वारा, एवं आजूबाजू के दो प्रदेशों द्वारा इस प्रकार धर्मास्तिकाय के ४२
६५२
गौतम स्वामीने प्रश्न - " संखेज्जा भंते! पोग्गलत्थिकायपएसा केवइएहि धम्मत्थिकापसेहिं पुट्ठा ?" के लगवन् ! युगसास्तिभयना सभ्यात अहेश ધર્માસ્તિકાયના કેટલા પ્રદેશે વડે પૃષ્ટ થાય છે ?
भडावीर अलुना उत्तर- " जहन्नपए तेणेव संखेज्जेणं दुगुणेणं दुरूवाहिएणं, उक्कोसपए तेणेव संखेज्जएणं पंचगुणेणं दुरूवाहिएणं " गौतम ! युगसास्तिકાચના સખ્યાત પ્રદેશેા ધર્માસ્તિકાયના આછામાં ઓછા તે સખ્યાતના ખમણા કરતાં એ અધિક પ્રદેશ વડે પૃષ્ટ થાય છે અને વધારેમાં વધારે તે સખ્યાતના પાંચ ગણુાં કરતાં એ અધિક પ્રદેશે વધુ સ્પષ્ટ થાય છે. આ કથનનુ સ્પષ્ટીકરણ આ પ્રમાણે કરી શકાય-ધારા કે વીસ પ્રદેશિક એક સ્મુધ લાકાન્તમાં એક પ્રદેશમાં રહેલા છે. પૂર્વોક્ત નયમતાનુસાર એવું માનવું જોઈએ કે તે લેાકના ૨૦ પ્રદેશેામાં અવગાઢ (રહેલા) છે તેથી જ્યાં તે રહેલા છે ત્યાંના તે ૨૦ પ્રદેશેા દ્વારા, તથા એજ નયમતાનુસાર પેાતાના ઉપરિતન અથવા અધસ્તન ૨૦ પ્રદેશેા દ્વારા અને આજૂબાજૂના એ પ્રદેશેા દ્વારા, આ રીતે ધર્માસ્તિકાયના ઓછામાં ઓછા ૪૨ પ્રદેશ વડે પુદ્ગલાસ્તિકાયના
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
