________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० ९ सू० २ देवोत्पत्तिनिरूपणम् ३०५ स्सेहितो, देवेहितो वि उववज्जति। जइ नेरइएहितो, एवं तिसु पुढवीसु उववज्जति, सेसाओ खोडेयवाओ। जइ देवेहितो उववज्जति ? किं वेमाणिएसु सव्वेसु उववज्जति ? जाव सव्वटुसिद्धत्ति, सेसा खोडेयव्वा। भावदेवाणं भंते! कओहितो उववज्जति ? एवं जहा वकंतीए भवणवासीणं उववाओ तहा भाणियव्यो ॥सू० २॥
छाया-भव्यद्रव्यदेवाः खलु भदन्त ! केभ्य उपपद्यन्ते ? किं नैरयिके. भ्य उपपद्यन्ते ? तिर्यग्योनिकेभ्य उपपद्यन्ते ? मनुष्येभ्य उपपद्यन्ते, देवेभ्य उपपद्यन्ते ? गौतम ! नैरयिकेभ्यः उपपद्यन्ते, तिर्यग्योनिकेभ्य उपपद्यन्ते, मनुष्येभ्योऽपि उपपद्यन्ते, देवेभ्योऽपि उपपद्यन्ते, भेदा यथा व्युत्क्रान्ती, सर्वेषु उपपादयितव्याः, यावत्-अनुत्तरौपपातिके इति, नवरम्-असंख्येयवर्षायुष्क कर्मभूमिजान्तरद्वीपजसर्वार्थसिद्धिचर्ज यावत् अपराजितदेवेभ्योऽपि उपपद्यन्ते, नो सवार्थसिद्धदेवेभ्यः उपपद्यन्ते । नरदेवाः खलु भदन्त ! केभ्य उपपद्यन्ने ? कि नैरयिकेभ्यः ? गौतमः ! नैरकेभ्योऽपि उपपधन्ते, नो तिर्यग्योनिकेभ्यः, नो मनुष्येभ्यः, देवेभ्योऽपि उपपद्यन्ते, यदि नैरयिकेभ्य उपपद्यन्ते कि रस्नममा पृथिवी नैरयिकेभ्य उपपद्यन्ते, ? यावत्-अधः सप्तमी पृथिवी नैरयिकेभ्य उपपद्यन्ते ? गौतम ! रत्नप्रभापृथिवी नैरयिकेभ्य उपपद्यन्ते, नो शर्करा यावत्-नो अधः सप्तमी पृथिवी नैरयिकेभ्य उपपद्यन्ते । यदि देवेभ्यः उपपद्यन्ते, किं भवनवासि देवेभ्य उपपद्यन्ते ? वानव्यन्तरदेवेभ्यः उपपद्यन्ते ? ज्योतिषिकदेवेभ्य उपपद्यन्ते ? वैमानिक देवेभ्य उपपद्यन्ते ? गौतम ! भवनवासि देवेभ्योऽपि उपपद्यन्ते, वानव्यन्तरदेवेभ्योऽपि उपपद्यन्ते, एवं सर्वदेवेषु उपपादयितव्याः व्युत्क्रान्तिभेदेन यावत् सर्वार्थ सिद्ध इति, धर्मदेवाः खल भदन्त ? केभ्य उपपधन्ते ? किं नैरयिकेभ्यः ? एवं व्युत्क्रान्तिभेदेन सर्वेषु उपपादयितव्याः यावत् सर्वार्थसिद्ध इति, नवरम् तमा अधः सप्तमी तैजस वायु वा असंख्येय वर्षायुके कर्मभूमिजान्तरद्वीपजवनेषु, देवातिदेवाः खलु भदन्त ! केभ्य उपपक्षन्ते ? कि नैरियिकेभ्य उपपद्यन्ते ? पृच्छा, गौतम ! नरयिकेभ्योऽपि उपपद्यन्ते, नो तिर्यग्योनिकेभ्यः, नो मनुष्येभ्यः, देवेभ्योऽपि उपपद्यन्ते, यदि नैरयिकेभ्यः, एवं तिसृषु पृथिवीषु उपपद्यन्ते, शेषाम्त्यक्तव्याः यदि देवेभ्यः उपपद्यन्ते०१ वैमानिकेषु सर्वेषु उपपद्यन्ते, यावत् सर्वार्थसिद्ध इति, शेषास्त्यक्तव्याः, भावदेवाः
भ० ३९
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
