________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१२ उ०८ सू०१ प्रकारान्तरेण जीवोत्पत्तिनिरूपणम् २८५ पाडिहेरे लाउल्लोइयमहिए यावि मवेज्जा ?' नवरम्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु-इदं नानात्वम्-भेदः, यावत्- अचिंतवन्दितपूजितसत्कारितसम्मानितो दिव्यः सत्यः सत्यापातः सन्निहितप्रातिहार्यः, लापितोल्लोवितमहितम्-तत्र लापितंछगणादिना भूमेर्लेपनम् , उल्लोचितं सोटिकादिना कुडयादेर्धवलनम् , ताभ्यां महित इव महितः पूजित इव कृतो भवेत् यः स तथाविधः एतच्च विशेषणं वृक्षस्य पीठापेक्षया बोध्यम् , विशिष्टरक्षो बद्धपीठो भवतीति भावः, 'सेसं तंत्र जाव, अंतं करेजा' शेषं तदेव-पूर्वोक्तरीत्यैव, यावत्-सिद्धयेत् , बुध्येत, मुच्येत, सर्वदुःखानमन्तं कुर्यादिति ॥१० १॥ चाहिये। किन्तु 'नवरं इमं नाणतंजाव सन्निहियपाढिहेरे लाउल्लोइयमहिए यावि भवेज्जा' पूर्वकथन की अपेक्षा इस कथन में इतनी विशेषता समझनी चाहिये कि-जिस वृक्ष में ऐसा देव उत्पन्न होता है वह वृक्ष अर्चित, वन्दित, पूजित, सत्कारित, सन्मानित, दिव्य, प्रामाणिक, एवं सत्यावपात होता हुआ अपने पूर्वकालिक सुहृद्भुत देव द्वारा कृत प्रति हार कर्मवाला होता है और साथ में वद्धपीठवाला होता है इस की भूमि गोबर आदि से लिपी रहती है, एवं मिट्टी आदि से पुती रहती है। यह तो जाहिर है कि जो विशिष्ट वृक्ष होता है वह बद्धपीठवाला होता है। 'सेसं तं चेव जाव अंतं करेज्जा' बाकी का और सब कथन पहिले होजैसा जानना चाहिये यावत् वह सिद्धिको पासकता है, समस्त कर्मों से रहित हो सकता है और समस्त दुःखका अन्त कर सकता है।सू.१।। नाणत्तं जाव सन्निहिपाडिहेरे, लाउल्लोइयमहिए यावि होज्जा" पूर्व ४थन ४२i વૃક્ષવિષયક આ કથનમાં એવી વિશેષતા છે કે-જે વૃક્ષમાં એ દેવ ઉત્પન્ન थाय छे, ते वृक्ष मर्थित, पहित, पूति, सारित, सन्मानित, हिव्य, પ્રામાણિક અને સત્યાવપાત, અને પિતાના પૂર્વકાલિક (દેવભના) સહદ્દભૂત દેવ દ્વારા પ્રતિહાર કર્મવાળું પણ હોય છે. અને સાથે સાથે બદ્ધપીઠવાળું પણ હોય છે એટલે કે તેની આસપાસ ગોળાકારનું ચણતર કરેલું હોય છે અને તેની ભૂમિને છાણ આદિ વડે લીંપવામાં આવે છે અને માટી આદિ વડે લીંપવામાં આવે છે એ વાત તે જાહેર જ છે કે વિશિષ્ટ વૃક્ષ હોય છે, ते मद्धपी पाय छे. “ सेसं तंचेव जाव अंतं करेज्जा ” मीनु समस्त કથન નાગવિષયક કથન જેવું જ છે કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે તે દેવ, બે શરીરવાળા વૃક્ષે માં ઉત્પન્ન થઈને ત્યાંથી નીકળીને (મરીને) સિદ્ધ, બુદ્ધ, મુક્ત, અને સમસ્ત દુઃખને અંતકર થઈ શકે છે. સૂત્રના
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
