________________
प्रमेयचकाटीका श०७०३३०१४ जमा लेमिथ्याभिमाननिरूपणम्
६१५
""
"
6
सर्वदा व्यवस्थितः नित्यः प्रदेशद्रव्योभयापेक्षया नाशरहितश्च लोको वर्तते इति ' लोकस्य कथञ्चित् अशाश्वतत्वमाह - ' असासए लोए जमाली ! जओ ओपिणी भवित्ता उस्सप्पिणी भवः, उस्सप्पिणी भवित्ता ओसप्पिणी भवइ हे जमाले ! अयं लोकः संसारः अशाश्वतोऽपि वर्तते, यतः खलु अवसर्पिणी भूत्वा उत्सर्पिणी भवति अथच उत्सर्पिणी भूत्वा अवसर्पिणी भवति एतदपेक्षया लोकः अशाश्वतोऽपि वर्तते इति भावः, अथ जीवमाश्रित्य शाश्वतत्वादिकमाहसासर जोवे जमाली ! जंणं कयाइ णासी ' जात्र णिच्चे ' हे जमाले ! जीवः आत्मा शाश्वतः वर्तते, यत् खलु जीवो नो कदाचित् न आसीत् अनादित्वात्, अवस्थित द्रव्यों की अपेक्षासे सर्वदा व्यवस्थित है - तथा नित्य प्रदेश एवं द्रव्य इन दोंनों की अपेक्षासे यह नाशरहित है, इस प्रकार के लोक में शाश्वतत्व प्रतिपादित करके अब उसमें कथंचित् अशाश्वतत्वका प्रतिपादन करने के लिये 'असासए लोए जमाली ! जओ ओसप्पिणी भवित्ता, उस्सप्पिणी भवह, उस्सप्पिणी भवित्ता ओसप्पिणी भवइ ' इस सूत्रपाठ द्वारा प्रभु कहते हैं, कि हे जमाले ! यह लोक-संसार अशाश्वत भी है क्योंकि इसमें अवसर्पिणी होकर फिर उत्सर्पिणी होती है, उत्सर्पिणी- होकर अवसर्पिणी होती है। इस प्रकार कालके पलटने से यह लोक अशाश्वत भी है। अब जीवमें शाश्वतत्व अशाश्वतत्वका प्रतिपादन करनेके लिये 'सासए जीवे जमाली ! जं कयाइ णासी, जाव णिच्चे' प्रभु कहते हैं कि हे जमाले ! जीव - आत्मा - शाश्वत है, દ્રુજ્યેની અપેક્ષાએ સદા વ્યવસ્થિત છે તથા નિત્ય છે-પ્રદેશ અને દ્રવ્ય એ બન્નેની અપેક્ષાએ તે નાશરહિત છે. આ રીતે લેાકમાં શાશ્વતતાનુ પ્રતિપાદન કરીને હવે સૂત્રકાર અમુક દૃષ્ટિએ લેાકમાં અશાશ્વતતાનુ' પ્રતિપાદન કરે છે— "6 असासए लोए जमाली ! जओ ओखपिणी भवित्ता उस्सप्पिणी भवइ, उस पिणी भवित्ता ओसपिणी भवइ " हे माती ! या बोर्ड अशाश्वत शु કારણ કે તેમાં અવસર્પિણી કાળ આવીને ત્યાર બાદ ઉત્સર્પિણી કાળ આવે છે અને ઉત્સર્પિણી કાળ આવીને અવસર્પિણી કાળ આવે છે. આ પ્રકારના કાળના પલટાએની અપેક્ષાએ આ લેાક અશાશ્વત પણ છે.
-
હવે જીવમાં શાશ્વતતા અને અશાશ્વતતાનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે छे - " सामए जीत्रे जमाली ! जं कयाइ णार्सी, जाव णिच्चे " महावीर प्रभु જમાલી અણુગારને કહે છે કે હું જમાલી ! જીવ ( આત્મા ) શાશ્વત છે, ભૂતકાળમાં પશુ તેનુ' અસ્તિત્વ હતુ, વર્તમાનકાળમાં પણ તેનુ અસ્તિત્વ છે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૮
