________________
3
१७६
भगवतीसरे तथा चोक्तम्- "समनिद्धयाए बंधो न होइ, समलुक्खयाए वि न होइ,
__ वेमायनिद्धलुक्ख-तणेणं बंधो उ खंधाणं " छाया-समस्निग्धतया बन्धो न भवति, समरूक्षतयाऽपि न भवति,
विमात्रस्निग्धरूक्षत्वेन बन्धस्तु स्कन्धानाम् , इति । अयमाशयः-समगुणस्निग्धस्य समगुण स्निग्धेन परमाणुद्वथणुकादिना बन्धो न भवति, समगुणरुक्षस्थापि समगुण रूक्षेण बन्धो न भवति, अपि तु यदा विषमा मात्रा तदा भवति बन्धः, विषममात्रा चेत्थम्काल तक बना रहता है । अर्थात् असंख्यात उत्सर्पिणी अवसर्पिणीकाल तक यह नष्ट नहीं होता है । सो ही कहा है-(समनिद्धयाए बंधो न होइ, समलुक्खयाए वि न होइ, वेमायनिद्धलुक्खत्तणेणं बंधो उ खधाण) समगुणस्निग्धवाले पुद्गलपरमाणुओं का समगुणस्निग्धवाले पुद्गलपरमा. णुओंके साथ, बंध नहीं होता है । समगुणरूक्षवाले पुद्गलपरमाणुओंका समगुणरूक्षतावाले पुद्गल परमाणुके साथ बंध नहीं होता है । परन्तु जब इनकी विषममात्रा रहती है तभी बंध होता है । पौगलिक स्कन्ध की उत्पत्ति उसके अवयवभूत परमाणु आदि के पारस्परिक संयोगमात्र से नहीं होती, इसके लिये संयोग के सिवाय जो अपेक्षित होता है-वही यहां प्रकट किया जा रहा है। स्कंधों की उत्पत्ति के लिये स्निग्धताचिकनापन और रूक्षता-रूखापन गुण का होना आवश्यक है जब ये दोनों आपस में मिलते हैं-तभी बंध-एकत्त्वपरिणाम होता है। सममात्र में यदि ये दोनों गुण हैं तो बंध नहीं होता है । बंध होने के लिये
કાળ સુધી કાયમ રહે છે. એટલે કે અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણી કાળ પર્યન્ત તે नष्ट यता नथी. मे पात नीयन सूत्रांश २ ५४८ ४३री -( समनिद्धयाए बधो न होइ, समलुक्खयाए वि न होइ, वेमाय निद्धलुक्खत्तणेणं बधो उ खंधाणं) સમગુણ-નિગ્ધતાવાળા પુલ પરમાણુઓનો સમગુણ સ્નિગ્ધતાળા પદલ પર માણુઓ સાથે બંધ થતો નથી. સમગુણ રૂક્ષતાવાળા પુદ્ગલ પરમાણુઓનો સમગુણ રૂક્ષતા વાળા પુલ પરમાણુઓની સાથે બંધ થતું નથી. પરન્ત જ્યારે તેમની વિષમ માત્રા હોય છે ત્યારે જ તેમને બંધ થાય છે. પૌલિક સ્કન્ધની ઉત્પત્તિ તેના અવયવ રૂપ પરમાણુ આદિના પરસ્પરના સોગ માત્રથી જ થતી નથી, તે માટે સંગ ઉપરાંત જેની જરૂર પડે છે એજ અહીં પ્રકટ કરવામાં આવ્યું છે સ્કોની ઉત્પત્તિને માટે સ્નિગ્ધતા (ચીકાશ) અને રૂક્ષતાના ગુણ હોવા તે આવશ્યક હોય છે. જ્યારે તે અને અન્યમાં મળે છે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
