________________
सुघा टीका स्था०९ सू०9 नवविधसंभारिजीवानां गत्यागत्यादिनिरूपणम् २२९
छाया--नवविधाः संसारसमापनका जीवाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-पृथिवीका. यिका यावत् वनस्पतिकायिकाः द्वीन्द्रिया यावत् पञ्चेन्द्रियाः । १ ।
पृथिवीकायिका नवगतिका नवागतिकाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-पृथिवीकायिका पृथिवीकायिकेषु उत्पद्यमानः पृथिवीकायिकेभ्यो वा यावत् पञ्चेन्द्रियेभ्यो या उत्पद्येत, स एव खलु स पृथिवीकायिकः पृथिवीकायिकत्वं विप्रजहत् पृथिवीका. यिकतया यावत् पश्चेन्द्रियतया या गच्छेत् २। एवमप्कायिका अपि ३, यावत् पश्चेन्द्रिया इति । १०। रोगोत्पत्तिके निमित्तोंका प्रतिपादन करनेके लिये " णयविहा संसार समावन्नगा" इत्यादि सूत्रका कथन करते हैं
" णयविहासंसार समावन्नगा जीवा पण्णत्ता" इत्यादि ।
टीकार्थ-संसारी जीव नौ प्रकारके कहे गये हैं -जैसे पृथिवीकायिक यावत् वनस्पतिकायिक, दीन्द्रिय यावत् पश्चेन्द्रिय ।
पृथिवीकायिक जीव नवगतिवाले और नव आगतिवाले कहे गये हैं-जैसें-पृथिवीकायिक जीव पृथिवीकायिक उत्पद्यमान होता हुआ पृथिवीकायिकोंसे अथवा यावत् पञ्चेन्द्रियों से आकर उत्पन्न होता है, तथा वही पृथिवीकायिक जीव जय पृथ्वीकायिक पर्यायको छोड देता है, तो वह पृथिवीकायिक रूपसे यावत् पञ्चेन्द्रिय रूपसे उत्पन्न हो सकताहै। इसी तरह से अपकायिक जीवोंके सम्बन्धमें भी यावत् पञ्चेन्द्रिय जीवोंके सम्बन्ध में भी कथन कर लेना चाहिये १०। शगात्पत्तिमा निमित्तानु प्रतिपाइन ४२१॥ मारे “णव विहा संसार समावन्नगा जीवा पण्णता " त्या सूत्रनु थन ४२ छ
" णय विहा संसारसमावन्नगा जीवा पण्णत्तो" त्याहટીકાર્થ-સંસારી જીના નીચે પ્રમાણે નવ પ્રકારે કહ્યા છે
પૃથવીકાવિકથી લઈને વનસ્પતિકાયિક પર્યન્તના પાંચ પ્રકારો તથા (૨) दीन्द्रय (७) श्रीन्द्रिय, (८) यतुरिन्द्रिय भने () पयन्द्रिय. [१॥
પૃથ્વીકાયિક છે નવ ગતિવાળા અને નવ આગતિવાળા કહ્યા છે જેમ કે પૃથ્વીકાયિક જીવ રૂપે ઉત્પન્ન થતે જીવ પૃથ્વીકાયિકથી લઈને પંચેન્દ્રિય પર્ય. ન્તના જીવમાંથી આવીને પૃથ્વીકાય જીવ રૂપે ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. વળી એજ પૃથ્વીકાયિક જીવ જ્યારે પૃથ્વીકાયિક પર્યાય છોડી દે છે, ત્યારે પૃથ્વીકાયિકથી લઈને પંચેન્દ્રિય પર્યાની કોઈ પણ પર્યાયમાં ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. રા
એજ પ્રકારનું કથન અપ્રકાયિકથી લઈને પચેન્દ્રિય પર્યન્તના જીની ગતિ અને આગતિ વિષે પણ સમજવું. ૧૦
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
