________________
9
सुधा टीका स्था०२३०३ सू०३५ जम्बूद्रीपादीनां वेदिकानिरूपणम् ४४९ हेमकिङ्किणी घण्टापरिमण्डिता देवानामासनशयनादिविविधक्रीडास्थानभूता द्वि गव्यूतोच्छ्रिताऽस्ति । जम्बूद्वीपानन्तरं लवणसमुद्रस्य सद्भावात्तद्वक्तव्यतामाह ' लवणेणं इत्यादि कण्ठयम् । चक्रवालविष्कम्भेग द्विलक्षयोजनपरिमितस्य लवणसमुद्रस्य वेदिकाऽप्येवमेव । लवणसमुद्रवक्तव्यतानन्तरं धातकीखण्डवक्तव्यतामाह--' धायइसंडे ' इत्यादि । वेदिका सूत्रपर्यवसानं सर्वं सुगमम् नवरम् - धातकीनां - वृक्षविशेषाणां खण्डो-वनसमूहो यस्मिन् स धातकीखण्डः, एत नामा द्विपः । धातकीखण्डपकरणमपि वलयाकृति घातकीखण्डमालिख्य हिमदादिवर्ष पान जम्बूद्वीपानुसारेणैवोभयपार्श्वतः पूर्वापरविभागेन भरत हैमवतादि वर्षाणि च व्यवस्थाप्य पूर्वापरदिशोर्वलयविष्कम्भमध्ये मेरुंच कल्पयह जगत प्रमाण है इसके दोनों तरफ वनषण्ड है । गवाक्षों, हेम की क्षुद्रघंटिकाओं एवं घंटाओं से यह परिमण्डित है, देवों की आसनशयन आदिरूप विविध प्रकार की क्रीडाओं का यह स्थानरूप है. दो कोश की इसकी ऊँचाई है जम्बूद्वीप को घेरे हुए लवण समुद्र है अतः अब सूत्रकार इसके संबंध में वक्तव्यता का कथन करते हैं-चक्रवालविष्कंभ की अपेक्षा लवणसमुद्र जम्बूद्वीप के विस्तार से दूना है अर्थात् लवणसमुद्र का विस्तार दो लाख योजन का है इसकी वेदिका भी जम्बूद्वीप की वेदिका के जैसा ही विस्तारवाली है घातकी खण्ड में अनेक प्रकार के धातकी नामके वृक्षविशेषों का समुदाय है अतः इसका नाम धातकीखण्ड है धातकी खण्ड नामका वह द्वीप है यह द्वीप भी वलयाकृति है हिमवदादि वर्षधर पर्वतों को जम्बूद्वीप के अनुसार ही दोनों ओर पूर्व से
चनष' ( वनय्अर्ड) छे. गवाक्षी, सुवर्णुनी नानी नानी घटडीओ, अने धटोथी તે પરિમ`ડિત ( વીંટળાયેલી ) છે. દેવાનાં આસન, શયન આદિરૂપ વિવિધ પ્રકારની ક્રીડાઓ માટે તે સ્થાનરૂપ છે, તેની ઊંચાઈ એ કેશની છે. જમ્મૂ દ્વીપને વીંટળાયેલે લવણુસમુદ્ર છે. તેથી હવે સૂત્રકાર તે લવણુસમુદ્રની વકત વ્યતાનું કથન કરે છે, ચક્રવાલ વિષ્ફભની અપેક્ષાએ લવણુસમુદ્રને વિસ્તાર જંબુદ્વીપના વિસ્તાર કરતાં ખમણેા છે, એટલે કે લવણુસમુદ્રના વિસ્તાર એ લાખ ચેાજનના છે. તેની વેદિકા પણ જમૂદ્રીપની વેદિકાના જેટલા જ વિસ્તારવાળી છે. ધાતકીખંડમાં અનેક પ્રકારના ધાતકી નામના વૃક્ષેાના સમુદાય છે, તેથી તેનું નામ ધાતકીખ'ડ પડયું છે. ધાતકીખડ નામના તે દ્વીપના આકાર વલયના જેવા છે, તે ધાતકીખંડ દ્વીપમાં હિમવન આદિ વધર પર્વત જમ્મૂીદ્વીપની જેમ જ પૂર્વથી પશ્ચિમ તરફ આવેલાં છે. ત્યાં પણ ભરત આદિ
थ ५७
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
