________________
७६६
सूत्रकृतामसूत्रे क्षिप्तः अनर्थाय निक्षिप्तः यावत् ते भाणा अपि यावदयमपि भेदः स नो नैयायिको भवति । तत्र ये ते परेण त्रसस्थावराः प्राणाः येषु श्रमणोपासकस्य आदानश आमरणान्ताय दण्डो निक्षिप्तः, ते तत आयुर्विप्रजहति, विप्रहाय ते तत्र परेण चैव ये सस्थावराः प्राणा येषु श्रमणोपासकस्य आदानश आमरणान्ताय दण्डो निक्षिप्तस्तेषु प्रत्यायान्ति । येषु श्रमणोपासकस्य सुपत्याख्यानं भवति ते प्राणा अपि यावद् अयमपि भेदः स नो नैयायिको भवति । भगवांश्च खलु उदाह-नैतद् भूतं नैतद् भाव्यं नैतद् भविष्यन्ति, यत् खलु प्रसाः प्राणाः व्युच्छेत्स्यन्ति स्थावराः प्राणाः भविष्यन्ति, स्थावराः प्राणा अपि व्युच्छेत्स्यन्ति प्रसाः प्राणा भविष्यन्ति । अव्युच्छिन्नेषु त्रसस्थावरेषु प्राणेषु यत् खलु यूयं वा अन्यो वा एवं वदय नास्ति स कोऽपि पर्यायः यावनो नैयायिको भवति ॥०१३-८०॥ _____टीका-'तत्थ' तत्र 'आरेण' आरात्-तत्र समीपस्थदेशे विद्यमानाः-निवसन्तः 'जे तसा पाणा' ये प्रसाः प्राणाः 'जेहि' येषु 'समणोवासगस्स' श्रमणोपासकस्य 'आयाणसो आमरणंताए' आदानश आमरणान्ताय-व्रतधारणसमयादारभ्य मरणपर्यन्तम् । 'दंडे णिक्खित्ते' दण्डो निक्षिप्तः-दण्डः परित्यक्तः, 'ते तओ आउं विप्पजहंति' ते त्रसा जीवाः तत आयु विप्रजाति, असायुष्कं त्यजन्ति । 'विपजहित्ता तत्थ आरेणं चेव जाव थावरा पाणा' विमहाय-परित्यज्य तत्र आरात्समीपदेशे ये स्थावराः प्राणा जेहिं समणोवासगस्स अट्ठाए दंडे अणिक्खित्ते अगवाए दंडे णिक्खित्ते' येषु-स्थावरजीवेषु श्रमणोपासकस्याऽर्थाय दण्डोऽनिक्षिपोऽनर्थाय च दण्डो निक्षिप्तः । 'तेसु पञ्चायति' तेषु कायेषु प्रत्यायान्तिसमुत्पधन्ते । 'जेहि समणोवासगस्स सुपञ्चक्खायं भवई' येषु श्रमणोपासकस्य
'तत्थ आरेणं' इत्यादि।
टीकार्थ-वहां समीपवर्ती देश में विद्यमान जो उस प्राणी हैं, उनकी हिंसा श्रमणोपासकने व्रत ग्रहण के दिन से लेकर जीवन पर्यन्त के लिए त्याग दी है। वे प्राणी उस आयु का परित्याग कर देते हैं और वहां के समीप देश में स्थावर रूप से उत्पन्न होते हैं जिनको श्रावक ने अनर्थ (निष्प्रयोजन) दण्ड देना त्याग दिया है, किन्तु अर्थ दंड देना
'तत्थ आरेणं' त्या
ટીકાથે–ત્યાં સમીપવર્તી દેશમાં જે ત્રસ પ્રાણીયો રહેલા છે, તેની હિંસા કરવાને શ્રમણોપાસકે વત ગ્રહણ કરવાના દિવસથી લઈને જીવન પર્યંત માટે ત્યાગ કરેલ છે. તે પ્રાણી તે ત્રસ આયુષ્યને ત્યાગ કરી દે છે. અને ત્યાંના સમીપના દેશમાં સ્થાવરપણાથી ઉત્પન્ન થાય છે. જેને શ્રાવકે અનર્થ
श्री सूत्रता सूत्र : ४
