________________
७००
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
ग्रहणविमोक्षणेन, अन्तरेण राजाद्यमियोग तत्राऽभियोगः-अपराधः गाथापतिचोर. ग्रहणविमोक्षणदृष्टान्तेन प्रत्याख्यानं कारयन्ति तद्यथा 'तसेहिं पाणेहि णिहाय दंड' असमाणिषु दण्डं-हिंसां निहाय-त्यक्त्वा समाणिषु दण्डस्य पत्याख्यानं भवति । 'एवं हं पचक्खंताणं दुप्पचक्खायं भवइ' एवं प्रत्याख्यानवतां दुष्प्रत्याख्यानं भवति, स्थलकायहिंसात्यक्त्वा सूक्ष्मेषु प्रत्याख्यानं करोति तदेतत्प्रत्याख्यानं न समीचीनम्। अनयारीत्या क्रियमाणं प्रत्याख्यानं न युक्तम् । एवं हे पञ्चक्खावेमाणाणं दुपञ्चक्खावियध्वं भवई' एवं प्रत्याख्यापयतां दुष्पत्याख्यापयितव्यं भवति । परन्तु-वक्ष्यमाणरीत्या प्रत्याख्यानं कर्तव्यमिति में प्रतिभाति । कुतो दुष्पत्याख्यानमिदं तत्राह'एवं ते परं पञ्चक्खावेमाणा अतियरंति सयं पतिणं' एवं प्रत्याख्यापयन्तोऽति चरन्ति स्वां प्रतिज्ञाम्, एवं कुर्वाणाः स्वकीयां प्रतिज्ञामेव हापयन्ति । 'कस्स णं तं हेउं' तत् कस्य हेतोः प्रतिज्ञाभङ्गा, 'संसारिया खलु पाणा थावरा वि पाणा तसत्ताए पञ्चायति' संसारिणः खलु प्राणाः सर्वे जीवाः कर्मपराधीनाः स्थावरा अपि प्राणाः सत्वाय प्रत्यायान्ति । इदानीं ये स्थावराः ते एव कालान्तरे कर्मबलात् त्रसयोनिमापद्यन्ते 'तसा वि पाणा थावरत्ताए पञ्चायंति' असा अपि स्थावरत्वाय प्रत्यायान्ति, 'थावरकायाओ विप्पमुच्चमाणा तस. कार्यसि उववनंति' स्थावरकायाद् विप्रमुच्यमाना वसकायेत्पद्यन्ते । 'तसकायाओ के न्याय से त्रस जीवों की हिंसा का त्याग है। किन्तु इस प्रकार का प्रत्याख्यान खोटा प्रत्याख्यान है। ऐसा प्रत्याख्यान करने वाले अपनी की हुई प्रतिज्ञा का उल्लंघन करते हैं, किस प्रकार वे अपनी प्रतिज्ञा का उल्लंघन करते हैं, वह मैं कहता हूं । संसार के सभी. प्राणी कर्मों के अधीन हैं। स्थावर पाणी कमी जसपर्याय धारण कर लेते हैं और इस समय जो प्राणी स हैं वे कर्मोदय से स्थावर के रूप में आजाते हैं। अनेक जीव त्रसकाय से छूटकर स्थावरकाय સિવાય ગાથાપતિ ચારવિમેક્ષણના ન્યાયથી ત્રસ જીવોની હિંસાને ત્યાગ છે. પરંતુ આવા પ્રકારનું પ્રત્યાખ્યાન ખાટું પ્રત્યાખ્યાન છે. આવું પ્રત્યાખ્યાન કરવાવાળા પોતે કરેલી પ્રતિજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરે છે. કઈ રીતે તેઓ પિતાની પ્રતિજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરે છે. તે કહું છું. સંસારના સઘળા પ્રાણિયે કર્મોને અધીન છે. સ્થાવર પ્રાણું પણ કયારેક ત્રસપર્યાય ધારણ કરી લે છે. અને વર્તમાન સમયે જે ત્રસ પ્રાણી છે, તેઓ કર્મના ઉદયથી સ્થાવરપણામાં આવી જાય છે. અનેક જી ત્રસકાયથી છૂટિને સ્થાવરપણામાં ઉત્પન્ન થાય છે, અને
श्री सूत्रतांग सूत्र : ४
