________________
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. ४ प्रत्याख्यानक्रियोपदेशः ४६५ तिपातादि परिग्रहमिथयादर्शनशल्यान्ते पापकर्मणि ओतमोता इत्येव कथ्यन्ते। (एवं भूतवादी) 'सव्वजोणिया वि' सर्वयोनिका अपि 'खल सत्ता संनिणो हुन्चा असंनिणो हुँति असंनिणो हुचा संनिगो होति' खलु-इति निश्वार्थकः सत्या:पाणिनः संज्ञिनो भूत्वाऽसंज्ञिनो भवन्ति । असंज्ञिनो भूत्वा संझिनो भवन्ति, कर्मपराधीना हि जीवाः। ते च जीवा यथार्म संज्ञिनोऽपि संज्ञामनुभवन्तोऽपि कर्म बलाद् असंझिनो भवन्ति ! असंझिनो जीवाः कर्मबलात् कालान्तरे संझिनो मवन्ति । 'होच्चा सनी अदुवा असन्नी' भूत्वा संज्ञिनः अथवाऽसंज्ञिनः 'तत्थ से अविविचित्ता अवि धुणिता असमुच्छिता अगणुताविता असंनिकायाओ वा संकर्मति संनिकायाओ वा असंनिकायं संकमंति' तत्र-तत्तयोनौ अविविश्य-वस्मात् पाप कर्म अपृथक्कृत्य, अविधूय पापम्-पापमपक्षालय, असमुच्छिय-पापमच्छित्वा, अननुता. ध्य-पश्चात्तापमकृत्वा, तदा-ताशकर्मबलात् असंज्ञिकायात् संज्ञिकाय संक्रामन्ति । गच्छन्ति तादृशस्य कर्मणः फलोपमोगाय । यद्वा-संज्ञिकायाद् असंशिकायं संक्रा मन्ति-संज्ञिशरीराद सज्ञिशरीरे आगच्छन्ति । असंज्ञिशरीरात् संज्ञिशरीरे समाग. च्छन्तीति । 'संनिकायाओ वा संनिकायं संकमंति असंनिकायाओ वा असंनिकायं संकमंति' अथवा-संज्ञिकायात संज्ञिकायमेव संक्रान्ति । असंज्ञिकायातु-असंज्ञि.
सभी योनियों के प्राणी निश्चय से संज्ञी होकर (भवान्तर में) असंज्ञी हो जाते हैं और असंज्ञी होकर संज्ञी हो जाते हैं क्योंकि संसारी जीव कर्म के अधीन हैं, अतएव कर्म के उदय के अनुसार विभिन्न पर्यायों को धारण करते रहते हैं । जो जीव विभिन्न (अनेक) योनियों में रहकर पापकर्म को दूर नहीं करते, पाप का प्रक्षालन नहीं करते, वे कर्मोदय के वशीभूत होकर असंज्ञी पर्याय से संज्ञी पर्याय में उत्पन्न हो जाते हैं, संज्ञीपर्याय से असंज्ञीपर्याय में जन्म लेते हैं । अथवा संज्ञी पर्याय से संज्ञोपर्याय में और असंज्ञीपर्याय से असंज्ञीपर्याय
સઘળી વેનિયેના પ્રાણ નિશ્ચયથી સંજ્ઞી થઈને (ભવાન્તરમાં) અસંજ્ઞા થઈ જાય છે. અને અસંજ્ઞી થઈને સંજ્ઞી થઈ જાય છે. કેમકે-સંસારી જીવ કમને આધીન છે, તેથી જ કર્મના ઉદય પ્રમાણે જુદા જુદા પર્યાયોને ધારણ કરે છે. જે જીવ જૂદી જૂદી અનેક ચેનિયામાં રહીને પાપકર્મને દૂર કરતા નથી પાપને ધોઈ નાખતા નથી, તેઓ કર્મના ઉદયને વશ થઈને અસંજ્ઞી પર્યાયથી સંજ્ઞી પર્યાયમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. સંજ્ઞી પર્યાયથી અસંશી પર્યા. યમાં જન્મ લે છે. અથવા સંશી પર્યાયથી સંજ્ઞી પર્યાયમાં અને અસંગી પર્યાયથી અણી પર્યાયમાં પણ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. એ કઈ નિયમ
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૪
