________________
समयार्थबोधिनी टोका प्र. श्रु. अ. १३ याथातथ्यस्वरूपनिरूपणम् ३५७ ___ अन्वयार्थ:-(जे भिक्खु) यो भिक्षु:-भिक्षणशीलः (भासवं) भाषावान् भाषादोषगुणतया शोभनभाषायुक्तो भवेत् एवम्-(सुसाहुबाई) सुसाधुवादी (पडिहाणव) प्रतिभानवान्-औत्पत्तिक्यादि बुद्धिगुणसमन्वितः, तथा 'विसारए' विशारदश्च अर्थग्रहणसमर्थः एवम् (आगाढपण्णे) आगाढमज्ञः-विशिटप्रज्ञावान् (सुविभाविषपा) सुविभावितात्मा-धर्मवासनावासितात्मा खलु सुसाधुभवति-अहमेव पण्डित इत्येवं विधो जनः (अण्णं जणं) अन्यं जनं 'पण्णया' प्रज्ञया स्वबुद्धिमतिभावलेन 'परिहवेज्जा' परिभवेत्-अपमानितं कुर्यात् स न साधुः, अपि तु साधाभासः ॥१३॥
टीका---'जे भिक्खु यो भिक्षुः-भिक्षणशीलः 'भासवं' भाषागुणदोषज्ञतया शोभनभाषा युक्तो भवेत्, तथा-'मुसाहुवाई' सुसाधुवादी सुष्ठु साधुशोभनं मितं पथ्यं प्रियं च वदितुं शीलं यस्य स सुसाधुवादी 'पडिहाणवं' पतिभानवान्-औत्पत्तिक्यादिबुद्धिगुणसमन्वितः, तथा 'विसारए य' विचारकी वगैरह बुद्धि गुणों से युक्त है । तथा विशारद है अर्थात् अर्थ ग्रहण करने में समर्थ है। एवं विशिष्ट प्रज्ञावान् है और धर्म भावना से वासित आत्मा होने पर भी 'मैं ही एक पण्डितहूं' ऐसा समझने वाला दूसरे को अपनी बुद्धि प्रतिभा के बल से अपमानित करता है। वह साधु नहीं है । अपितु साध्वाभास है ॥१३॥
टीकार्थ-जो भिक्षु भाषावान् होता है अर्थात् भाषाके गुणों और दोषों को जानने के कारण शोभन भाषा का प्रयोग करता है 'सुंदर भाषा लिखता है या संस्कृत प्राकृत आदि अनेक भाषाओं का ज्ञाता होता है, जो सुसाधुवादी है ! अर्थात् प्रशस्त, परिमित, पथ्य और प्रिय बोलने वाला है। प्रतिभावान् अर्थात् औत्पत्तिकी आदि बुद्धि વિગેરે બુદ્ધિના ગુણેથી યુક્ત તથા વિશારદ અર્થાત્ અર્થ ગ્રહણ કરવામાં સમર્થ હોય એવા વિશેષ પ્રકારની બુદ્ધિવાળા તથા ધર્મભાવનાથી વાસિત આત્મા હોવા છતાં પણ “હુંજ એકલે પંડિત છું, એવું સમજનાર બીજાને પિતાની બુદ્ધિ પ્રતિભાના બળથી અપમાનિત કરે છે, એ સાધુ નથી, પરંતુ સાધ્વાભાસજ છે ૧૩ાા
ટીકાર્થ—-જે ભિક્ષુ ભાષા જ્ઞાનવાનું હોય છે, અર્થાત્ ભાષાના ગુણો અને દેશને જાણવાને કારણે સુંદર ભાષાને પ્રવેગ કરે છે. (સુંદર ભાષા લખે છે,) અથવા સંસ્કૃત પ્રાકૃત વિગેરે અનેક ભાષાઓને જાણવા વાળા હોય છે) જે સાધુવાદી હોય છે, અર્થાત્ પ્રશસ્ત પરિમિત, પથ્ય અને પ્રિય
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૩
