________________
-
३५०
सूत्रकृताङ्गसूत्रे अन्वयार्थ:-क्रियमाणो मदो मत्तस्य त्राणाय न भवतीति दर्शयितुमाह(न तस्स) इत्यादि, (तस्स) तस्य-पदोन्मत्तस्य पुरुषस्य (जाई वा) जातिवा जानिमदो वा (कुलं वा) कुलं वा-वंशमदो वा (न ताणं) न त्राणम्-संसारात् त्राणकारकं न भवति, प्रत्युत संसारभ्रमणकारकमेव भवति (गणत्य) नान्यत्र (विज्जाचरणं सुचिvi) विद्याचरणं सुचीर्ण विहाय ज्ञानं चारित्रं च सुचीर्ण सुष्ठुतया समाचरितं विहाय नान्यत् किमपि संरक्षकं भवति सम्यग्रज्ञानचारित्रमेव संसारात संरक्षकं भवति, तस्मात् (से) स:-जातिकुलाभिमानी साधुः (णिक्खम्म) निष्क्रम्य-प्रवणं गृहीत्वाऽपि (अगारिकम्म) अगारिकर्म-सावधकर्मानुष्ठानम् जात्यादिमदादिकं वा (सेवइ) सेवते (से) सः (विमोयगाए) विमोचनाय-निश्शेष कर्मणां क्षयाय (पारए) पारगः-समर्थः (न होइ) न भवति । ११॥ .. टीका-न खलु क्रियमाणो मदो मत्तस्य त्राणाय भवति, प्रत्युत संसारस्य निविडनिदानमेव भवतीति दर्शयति-'न तस्स' इत्यादि । 'तस्स तस्य-मदमशेष रूपसे क्षपण करने के लिए 'पारए-पारगः' समर्थ 'न होइ-न भवति' नहीं हो सकता है ॥११॥
अन्वयार्थ-मदोन्मत्त पुरुष को जाति मद या कुलमद संसार से बचाने वाला नहीं होता है। इसलिये सम्यक ज्ञान चारित्र को छोड कर दूसरा कुछ भी संरक्षक नहीं हो सकता। किन्तु सम्यक ज्ञान चारित्र ही संसार से बचाने वाला होता है। इसलिये जाति कुलाभिमानी साधु दीक्षा ग्रहण करके भी निन्दितकर्म का सेवन करता है या जात्यादि मद करता है वह निःशेष कर्मका क्षय करने में समर्थ नहीं होता ॥११॥
टीकार्थ--किया जाने वाला अभिमान अभिमानी के त्राण (रक्षा) के लिए नहीं होता। किन्तु संसार का ही कारण होता है, यह दिखछ. 'से-सः' 'विमोयणाए-बिमोचनाय' पोताना मन निःशेषपाथी १५y १२१। भाट 'पारए-पारगः' समय 'न होइ-न भवति' यशता नथी. 1११॥
અન્વયાર્થ–મદેન્મત્ત પુરૂષને જાતિમદ અથવા કુલમદ સંસારથી બચાવી શકતા નથી. પરંતુ તે સંસાર ચક્રમાં જ ફસાવનારા બને છે. તેથી સમ્યક જ્ઞાન ચારિત્રને છોડીને બીજું કોઈ પણ રક્ષણ કરનાર બની શકતું નથી. પરત સમ્યફ જ્ઞાન ચરિત્ર જ સંસારથી બચાવી શકે છે. તેથી જાતિ અને કલાભિમાન વાળા સાધુ દીક્ષાને ગ્રહણ કર્યા છતાં પણ નિદિત કમનું સેવન કરે છે. અથવા જાતિ વિગેરેને મદ કરે છે. એ પુરૂષ નિ:શેષ કમનો ક્ષય કરવામાં સમર્થ થઈ શકતું નથી. ૧૧૫
ટીકાર્થ –કરવામાં આવનારૂં અભિમાન અભિમાનીનું રક્ષણ કરવાવામાં સમર્થ થઈ શકતું નથી. પરંતુ સંસારનું જ કારણ થાય છે, તેજ બતાવે
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : 3
