________________
श्रुतस्कन्ध. १ लोकसार अ. ५. उ. २ कदाचिद्वेदनीयोदयाच्छिरःकुक्षिनयनहृदयादिषु चावयवेषु स्वत एव शीघ्रं विशरारुत्वात् । अपि च-विध्वंसनधर्म हस्तपादादेः कस्यचिदवयव विशेषस्योपघाताद्विध्वंसनम् अधःपतनं धर्मों यस्य तद्विध्वंसनधर्म जीर्णशीर्णपत्रादिवदधःपतनशीकुक्षिनयनहृदयादिषु चावयवेषु स्वत एव शीघ्र विशरारुत्वात्" इस पंक्ति से करते हैं। मस्तक में, उदर में, आंखों में और हृदयादिक अव. यवों में स्वत एव शीघ्र विनशनशीलता प्रतीत होती है । यह तो प्रसिद्ध ही है-कि जब मस्तक में असातावेदनीय के निमित्त से प्रबल पीड़ा होती है या उसमें कोई भयंकर चोट लगती है तो ऐसी अवस्था में देहान्त तक हो जाता है। यही हालत प्राणी की पेटकी प्रबल पीडासे भी होती है। आंखों में दर्द होने से जो पहिले पड़ी लुभावनी एवं सुन्दर मालूम देती थी ये ही आंखें कुछ ही कालान्तर में फूट जाने से घृणास्पद बन जाती हैं। यदि ऐसा न भी हो तो भी उनकी रोशनी कम हो जाती है। हृदय की गति बंद होने से हटा-कटा पट्ठा भी एक मिनिट में काल के गाल में समा जाता है। इससे यही प्रतीत होता है कि इस औदा. रिक शरीर का कोई विश्वास नहीं, न जाने कब नष्ट हो जाय। इसका क्षण २ में परिवर्तन होता रहता है। इसी अपेक्षा से इसे भिदुरधर्मात्मक कहा गया है। तथा-यह शरीर विध्वंसनधर्मस्वरूप है। इसके किसी यवतन यतुं हेमाय छे. आनी पुष्टिमा “शिरःकुक्षिनयनहृदयादिषु चावयवेषु स्वत एव शीघ्र विशरारुत्वात्" म तिथी हे छठे-माथामा, पेटभी, मांसोमां તેમજ હૃદયાદિક અવયવોમાં સ્વત એવ તાત્કાલિક વિનાશ થાય તેવી પ્રતીતિ હોય છે. આ વાત તે પ્રસિદ્ધ જ છે કે જ્યારે માથામાં અસાતાદનીયના કારણે પ્રબળ પીડા થાય છે, અથવા તે એમાં કોઈ પ્રબળ ચોટ પોંચી જાય છે. આ અવસ્થામાં પ્રાણીને દેહાન્ત પણ આવી જાય છે. આવી જ હાલત પેટના દર્દથી પણ બને છે. આંખોમાં દર્દ થવાથી પહેલાં જે ખુબ જ ભાવનારી સુંદર દેખાતી હતી તે આંખો થોડા જ વખતમાં ફુટી જવાથી ધૃણાસ્પદ બની જાય છે, કદાચ એવું ન બને તો પણ એની રેશની ઓછી થઈ જાય છે. હદયની ગતિ બંધ પડવાથી સશક્ત અને તંદુરસ્ત માણસ એક જ મીનીટમાં કાળના વિકરાળ પંજામાં જઈ પડે છે. આથી એ સાબીત થાય છે કે આ ઔદારિક શરીરને કે વિશ્વાસ નહીં, કોણ જાણે ક્યારે અને કઈ ઘડીયે એને નાશ થઈ જાય. ક્ષણ ક્ષણમાં એમાં પરિવર્તન થતું જ રહે છે. આ જ કારણે મિદુરધર્માત્મક કહેવામાં આવેલ છે. આ શરીર જે વિધ્વંસનધમસ્વરૂપ છે, એના હાથ પગ
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૩
