________________
३९४
आचारागसूत्रे
किञ्च
मूलम्-आरंभजं दुक्खमिणंतिणच्चा, मायी पमाई पुणरेइ गभं।
उवेहमाणो सदरूवेसुअंजू, माराभिसंकी मरणा पमुच्चइ॥सू०७॥ , छायाआरम्भजं दुःखमिदमिति ज्ञात्वा, मायी प्रमादी पुनरेति गर्भम् । उपेक्षमाणः शब्दरूपेषु (यः) ऋजुः, माराभिशङ्की (सः) मरणात् प्रमुच्यते ॥सू०७॥
टोका-इदं संसारपरिभ्रमणरूपं दुःखम् , आरम्भजम् सावधक्रियानुष्ठानफलभूतम्, इति ज्ञात्वा आत्मकल्याणाय जागृहि। भावसुप्तः किं प्राप्नोतीत्याह-'मायी' इत्यादि।मायी क्रोधादिकषाययुक्तः,कषायमध्यवर्तिमायाग्रहणेन पूर्वापरकषायाणामपि ग्रहणम् । प्रमादी-मद्यादिसेवी पुनः वारं वारं, गर्भमेति-नरकादियातनामनुभूय सकलदुःखहेतुभूतं गर्भ प्राप्नोति । है । संसारी प्राणी जो जन्म मरणके अनन्त कष्टोंको भोग रहे हैं उसका कारण भावनिद्राका सद्भाव ही है, ऐसा समझकर और प्रभुके उपदेश पर ध्यान देकर हे मतिमान् शिष्य ! तुम अनर्थात्पादक इस निद्राका परित्याग करो, अर्थात् संयमधर्ममें सदा जागरूक रहो, जिससे जरामरणजन्य कष्टींसे तुम्हें छुटकारा मिले ॥सू०६॥
फिर भी कहते हैं-'आरंभज' इत्यादि ।
'सावद्य क्रियाओंके अनुष्ठानका फल ही यह संसारका परिभ्रमणरूप दुःख है' ऐसा जानकर हे शिष्य ! तुम आत्मकल्याणकी ओर अपनी प्रवृत्ति करो। यहां कषायोंके मध्यवर्ती मायाका ग्रहण करनेसे अन्य कषायोंका भी ग्रहण हो जाता है अतः भावसुप्त प्राणीके ये चिह्न हैं कि वह क्रोधादिक कषायोंसे युक्त होता है । प्रमादसेवी-मद्यादिकका सेवन જન્મ મરણના અનંત કષ્ટને ભેગવી રહ્યા છે તેનું કારણ ભાવનિદ્રાનો સદુભાવ જ છે. એવું સમજીને અને પ્રભુના ઉપદેશ ઉપર ધ્યાન આપીને હે મતિમાન શિષ્ય! તમે અનર્થોત્પાદક આ નિદ્રાને પરિત્યાગ કરે, અર્થાત સંયમધર્મમાં સદા 11३४ २डो, रथी तभने राम२४न्य हुमोथी छुटा। भणे. ॥ सू० ६॥
श्री ४ छ-' आरंभ' त्याहि.
સાવદ્ય ક્રિયાઓના અનુષ્ઠાનનું ફળ જ આ સંસારના પરિભ્રમણરૂપ દુઃખ છે. એવું જાણીને હે શિષ્ય! તમે આત્મકલ્યાણની તરફ પિતાની પ્રવૃત્તિ કરે. અહીં કષાયના મધ્યવત્તી માયાનું ગ્રહણ કરવાથી અન્ય કષાયોનું પણ ગ્રહણ થાય છે, માટે ભાવસુમ પ્રાણીનું એ ચિન્હ છે કે તે કેથાદિ કષાયથી યુક્ત भने छ, प्रभासेवी-भवानि सेवन ४२वावा. मने छ “ पुनर्राप जननं पुनरपि
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
