________________
આવી વિભોર-દશા અનુભવતા ખારવેલનું હૈયું ગદ્ગદ્ બની ઉડ્યું. એમની આંખની પાંપણો ભીની-ભીની બની ગઈ અને વાચા જાણે મૌનની માળા ફેરવવા માંડી. આ પણ એક ધન્ય દશા હતી. પરંતુ મહારાજા ખારવેલને પોતાની ફરજનો પણ એટલો જ ખ્યાલ હતો. એથી ભક્તિથી સભર તેમજ અંતરની માંગણીને લાગણીપૂર્વક રજૂ કરતાં બે બોલનું ચતુર્વિધ સંઘ સમક્ષ ધ્યાન કરવા માટે એઓ ઉભા થયા. ત્યારની એમની બોલચાલમાં આમંત્રક તરીકેનો અહંભાવ નહિ, પણ અદના અનુચર તરીકેના અનુનય, અભિનય અને વિનય ઉભરાતા હતા. મહારાજા ખારવેલે પ્રારંભિક થોડીક ભૂમિકાની વાતો જણાવીને છેલ્લે વિનંતિ રૂપે એટલું જ કહ્યું કે :
“અહીં ઉપસ્થિત થયેલા શ્રીસંઘને માર્ગદર્શન આપવાની મારામાં તો કોઈ જ યોગ્યતા નથી ! મહત્ત્વના આ કાર્ય માટે તો ઉપસ્થિત શ્રમણ સ્થાવિરો જ અધિકારી ગણાય ! છતાં વિનંતિ રૂપે મારે જે કંઈ કહેવું છે, એ આટલું જ છે કે, આપ સૌ હવે કલિંગને પણ ધર્મવાસિત બનાવવાનો પુણ્ય સંકલ્પ કરીને અમને ઉપકૃત કરો. આથી કલિંગની ધર્મ-વાસિતતાનો પ્રભાવ દૂર-દૂર સુધી પહોંચશે ! કારણ કે કલિંગની કાયાપલટ થઈ ચૂકી છે અને કલિંગના સીમાડા હવે સાંકડાં નથી રહ્યા ! આ કાયાપલટને ધર્મના શણગારથી શણગારવાનું કામ હવે આપ સૌની સહાયથી જ થઈ શકે એવું છે. આ અંગે કલિંગની પ્રજાને ય કંઈક પ્રેરણા મળે આ પણ એક હેતુ આ સંમેલનની પાછળ રહ્યો છે. દ્વાદશાંગીની રક્ષા મુખ્ય ધ્યેય હોવા છતાં આવા નાના ધ્યેયો પણ આ સંમેલનનું પ્રેરક બળ છે. મારા જીવનની આ ધન્યાતિધન્ય ઘડી છે કે, મારા જેવા એક અદના આદમીની આરઝૂ આપ સૌએ કાને ધરી અને મને વધુ ઉપકૃત કરવા કેટલાય કષ્ટો વેઠીને આપે તોષાલીની આ ધરતીને ધન્ય બનાવી ! આ વિહાર દરમિયાન આપે કલિંગની પ્રજામાં કેળવાયેલી ધર્માભિમુખતાનું દર્શન તો મેળવ્યું જ હશે, હવે આ ધર્માભિમુખતાને યોગ્ય-વળાંક આપીને ભૂતકાલીન મગધની જેમ કલિંગને પણ જૈન
મહારાજા ખારવેલ જન્મ
૧૦ ૧૧૩
