________________
ચિથું ઉપાંગસૂત્ર-પત્નવણુસૂત્ર ] [ ૨૭૧
કાઈપણ ક્રિયા ધમ બુદ્ધિથી નિસ્વાર્થ પણે કરૂણાભાવથી કરવામાં આવે તે તેને એ કેય ક્રિયા લાગતી નથી તેમ પ્રભુએ ભગવતી શતક ૧૬ ઉ. ત્રીજામાં કહ્યું તે દા. ત. સર્જન સાધુનું ઓપરેશન કરે છતાં કિયા ન લાગે પણ સાધુને ધર્માન્તરાય કિયા લાગે.
લોચ જેવી કઠણ ક્રિયા કરવા છતાં કરનારને કરનારને કશી ક્રિયા લાગતી નથી, કારણકે બંનેના ભાવ અહિસંકે અને ધર્મ બુદ્ધિવાળા છે.
બીજા પ્રકારે ગુણસ્થાનની અપેક્ષાએ પાંચ ક્રિયા કહી છે (૧) આરંભિયા (૨) પરિપ્શહિયા, (૩) માયાવત્તિયા, (૪) અપચ્ચખાણવત્તિયા અને (૫) મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયા. (૧) આરંભિયા-છઠ્ઠા ગુણઠાણાવાળા પ્રમત સંયતિને લાગે કારણ હજી પ્રમાદ છે, (૨) પરિગ્દહિયા–પાંચમાં ગુણઠાણા વાળા શ્રાવકને લાગે કારણ કે પરિગ્રહને હજી ધારક છે (૩) માયાવત્તિયા–સાતમાં અપ્રમત્ત ગુણઠાણાવાળા સંયતિને લાગે કેમકે હજી સંજવલનના કષાય છે. (૪) અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા કેઈપણ વ્રત પચ્ચખાણ ન કરનારને લાગે તે અવિરત (અતિ) સમ્યગદકિટ ચેથા ગુણઠાણે હોય અને (૫) મિથ્યાદષ્ટિ ક્રિયા જે પહેલા ગુણઠાણે હોય તેને લાગે છે. ઉપરાંત ત્રીજા મિશ્ર ગુણઠાણવાળાને પણ લાગે.
આ બધી ક્રિયામાં જે ગુણઠાણું આપ્યું છે, તેના નીચેના બધા ગુણઠાણુવાળાને પણ તે તે કિયા લાગે તેમ સમજવું. મનુષ્ય સંબંધમાં ઉપરોક્ત ક્રિયાઓનું જે કથન કર્યું. તે સર્વ જીવ આશ્રી તેમજ સમજવું.
૨૪ દંડકના જીવમાં કેને કેટલી ક્રિયા લાગે, તેમાંથી
