Page Text
________________
નિત્ય આહારી થયો. આ કથાની પાછળ પણ વિનય અને વિવેકના સિદ્ધાંતો ઘર કરી ગયા છે. ટૂંકમાં વિનય એ બાહ્ય-અભ્યતર જીવન સુધારે છે. સમતા-શાંતિ-સમાધિ આપે છે.
રાજા મહારાજા જ્યારે વીતરાગ પરમાત્માના દર્શન પૂજન કરવા જાય ત્યારે રાજચિહ્નરૂપે મુગુટ, છત્ર, ચામર, ઉપાનહ (જો ડાં) અને શસ્ત્ર આ પાંચ વસ્તુ વિનયનો અભિગમ સાચવવા માટે જિનમંદિરની બહાર મૂકીને અંદર પ્રવેશ કરતા હતા. તેવો નિયમ છે કે ચતુર્વિધ સંઘ પણ જિનમંદિરમાં પ્રવેશ પૂર્વે “નિસિહિ' શબ્દ બોલે, તેમાં પણ વિનય-વિવેકના પડછાયા જોવા મળે છે.
દાન-શીલ-તપ-ભાવાદિ ધર્મનું પાલન અનેકાનેક આત્મા કરે છે. પણ તેમાં જે ભાવના-આપવા લેવાની પદ્ધતિ-ધર્મ પ્રત્યેની અભિરુચિ-પુણ્યોપાર્જન કરવાની દ્રષ્ટિ, દ્રવ્યની શુદ્ધિ માટે હોવી જોઈએ તે નથી દેખાતી. તે વાત વિનય-વિવેકના ત્રાજવે તોળવામાં આવે તો ખબર પડે. નીચેના કેટલાક પુણ્યવાનો તે તે ધર્મનું ઉત્તમ પ્રકાર પાલન કરી ધન્ય બન્યા હતા. દરેક ક્રિયામાં વિનય-વિવેક દેખાતા હતા. * દાનધર્મ - શાલીભદ્રજી * શિયળધર્મ - શુલિભદ્રજી * તપધર્મ - ઢંઢણ મુનિ * ભાવધર્મ - જીરણ શેઠ
કુરગડુ મુનિ x સેવાધર્મ - બાહુબલીજી * જ્ઞાનસાધના - માસતુષ મુનિ x સામાયિકધર્મ - પુણ્યાશ્રાવક * ક્ષમા આપનાર - ઉદાયન રાજા * પ્રાયશ્ચિત્ત કરનાર - અઈમુત્તામુનિ
યાદ રાખવું, ધન પેટ ભરાય ત્યાં સુધી અલ્પ સમય શાંતિ આપશે. જ્યારે ધર્મ જન્મોજન્મ આ ભવ-પરભવમાં સુખ-શાંતિ-સમાધિ આપશે.
વિદ્યા અને વિનયને સારો મેળ છે. શાસ્ત્રમાં એ માટે ચાર પગથિયા દર્શાવ્યા છે. ૧. તદ્ભવ મોક્ષગામિ જીવ શુદ્ધમતિ વાલો છે. ૨. આસન્નભવિ જીવ યોગ્યમતિનો સ્વામી છે. ૩. દુર્ભવિનો જીવ મંદમતિથી જીવન વેડફનાર છે. જ્યારે ૪. અવિનો જીવ દુર્ગતિનો અનુરાગી છે.
જે જીવ અવિનીત હોય તે (૧) આજ્ઞા ન માનનાર, (૨) અંદરથી શત્રુતા રાખનાર, (૩) અજ્ઞાની (શિક્ષીત છતાં અશિક્ષીત જેવો), (૪) ગુરુથી દૂર વસનાર, (૫) મીઠાં વચન પણ તેને કડવા લાગે, (૬) હિતશિક્ષા ક્રોધ કરાવે, વિગેરે લક્ષણવાળો હોય તેથી તેનો આ ભવ નકામો જાય પછી ભવભ્રમણ ક્યાંથી સુધરે?
કેરી સંયોગથી પાકી થાય. મીઠો રસ ખાવાને લાયક થાય તેમ ભવભ્રમણ ઘટાડવા માટે ગુરુ કે કલ્યાણમિત્રની સાથે વિનય ઘણું અસરકારક કામ કરે છે.* * તુલસી સંગત સંતકી, કટે કોટી અપરાધ.
૮૫
| SR No. | 006144 |
| Book Title | Ghadvaiya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 6 MB |