Page Text
________________
સાધક ખામી વિનાનો પુરુષાર્થ કરે તો સુખ-શાંતિ-સમાધિ મળ્યા વિના ન રહે. કદાચ જરૂર પડે તો ધ્યાનકાળમાં ઉત્તર સાધકનો પણ સહકાર લેવાય છે. માત્ર ધ્યેય સ્વ-પરના હિત માટેનું હોવું જોઈએ.
વ્યાકરણમાં જેમ કર્તા-કર્મ-ક્રિયાપદ વાક્ય રચનામાં યોગ્ય રીતે હોવા જોઈએ તેમ ધ્યાન-ધ્યાતા-ધ્યેય પણ યોગ્ય હોવા જોઈએ. એના વિના સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થતી નથી. ધ્યાન પવિત્ર થવા માટે હોવું જોઈએ. ધ્યાતા જીવ રાગ-દ્વેષ-કષાયાદિ રહિત હોવો જોઈએ અને ધ્યેય આત્મોન્નતિ, મોક્ષપ્રાપ્તિ, જન્મ-મરણથી મુક્તિ માટે હોવું જોઈએ. ઉપા. યશોવિજયજી મહારાજે તેથી જ આ ત્રણને ક્ષીર-નીરની જેમ ભેગા કરવા કહ્યું છે.
પ્રાયશ્ચિત્તના ઝરણામાં સ્નાન કરવા માટે પણ ધ્યાન કરાય છે. ત્યારબાદ ધર્મધ્યાન દ્વારા આત્મશુદ્ધિ સહજ રીતે થઈ શકે છે. (કોઈપણ ધાર્મિક અનુષ્ઠાનમાં સર્વપ્રથમ લઘુપ્રતિક્રમણ, ઈરિયાવહિયંની ક્રિયા કરાય છે.) અશુભ માર્ગે કરેલા ગમણાગમણાથી લાગેલા પાપથી સર્વ પ્રથમ નિવૃત્ત થવું આવશ્યક છે અને એજ આત્મશુદ્ધિની પ્રગતિનો પાયો છે.
એકલવ્ય ગુરુપદની સ્થાપના, આજ્ઞાના અનુશાસન અને એકાગ્રતાથી ઉત્કૃષ્ટ બાણાવાળી બન્યો હતો. લડવૈયો વિજયની વરમાળા મેળવવા મનોબળથી સર્વસ્વ ભૂલી કાર્ય સિદ્ધ કરે છે. તરવૈયો પાણીમાં ડૂબકી મારી તળીયેથી મોતી શોધી લાવી આપે છે તેમ બાની ધ્યાનના આલંબનથી પાપનો ક્ષય કરી, આત્માને પવિત્ર કરી ભવસાગર તરી જાય છે. માત્ર સાત શુદ્ધિઓ તેણે જાળવવી પડે.
સંસારમાં ભાન ભૂલી રાગદશામાં લપેટાઈ ગયેલા ભતૃહરિજીને તેમાંથી છૂટવા-મુક્ત થવા, સંસારને ભૂલી જવા માત્ર એક જ કડવો અનુભવ થયો હતો. જ્યારે અનુરાગ હતો ત્યારે શૃંગાર શતકનું નિર્માણ થયું. હવે તે સ્થાનથી નિવૃત્તિ લેવી છે તેથી વૈરાગ્ય શતક દ્વારા જાતને સાચી વસ્તુ સમજાવી દેખાડી. તેમ ધ્યાનમાં જગત માત્રને જ નહિં સ્વને ભૂલી જવા, પર પદાર્થમાં રહેલી નશ્વરતા, ક્ષણિકતા સમજાઈ જાય એટલે ઘણું મળી ગયું કહેવાય. લાકડું પાણીમાં તરે પણ માટીના વિલેપનવાળું તુંબડું પહેલા પાણીમાં ડૂબી જાય પછી પાણીના સહકારથી માટીથી અલિપ્ત થઈ પાણી ઉપર તરવા લાગે છે. કમળ કાદવમાં ઉગે પણ છેલ્લે એ પાણીની સપાટી ઉપર આવી જાય છે.
ધ્યાન અણુ-પરમાણુંથી પણ આગળ સૂક્ષ્મમાં સૂક્ષ્મ દ્રષ્ટિને વિકસાવવાની Bર અંગ વસન મન ભૂમિકા, પૂજા પગર સાર; જાય દ્રવ્ય વિધિ શુદ્ધતા, શુદ્ધિ સાત પ્રકાર.
૧૨
| SR No. | 006143 |
| Book Title | Bandhan Ane Mukti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 138 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |