Page Text
________________
જ્યારે સાધ્વી પદ્માવતિજીએ પતિ દધિવાહન પુત્ર કરકુંડને યુદ્ધભૂમિથી પાછા વાળ્યા. પ્રસંન્નચંદ્ર રાજર્ષિએ મનથી યુદ્ધસંગ્રામમાં લડાઈની યોજનાઓ ઘડી નરકગતિ જવાની તૈયારી કરી. સ્થૂલિભદ્રજીએ મંત્રી મુદ્રાનો ત્યાગ કરી સંયમના માર્ગે પ્રયાણ કર્યું. ભ. ઋષભદેવના પુત્રો ભરત અને બાહુબલી ૧૨-૧૨ વર્ષ સુધી જઘડ્યા હતા. છેવટે સજ્ઞાનના પ્રતાપે મોટાભાઈ પિતાતુલ્ય, એ વિચારે બાહુબલીએ સંયમી થઈ ભરતને રાજ્ય અર્પણ કર્યું.
સાર એ જ કે, વિકથા આત્માને પતનના માર્ગે લઈ જાય છે. તેથી જ અનર્થદંડ વ્રતના અતિચારમાં પણ ચારનો સમાવેશ કરાયો છે.
હવે મૂળ વાત પર આવીએ.
સત્યથી માટે અનેક રીતે વિચાર કરીશું. ચાર અનુયોગમાં ધર્મકથાનુયોગ પણ આવે છે. ધર્મમાં સ્થિર થવા કે દર્શનશાસ્ત્રને તસ્વરૂપે સમજવા મંદ બુદ્ધિવાળાઓને આ કથાનુયોગ ઘણો મદદગાર બને છે.
બીજી બાજુ શિષ્ય જ્યારે વિનયપૂર્વક ગુરુ પાસે વાચના લેવાનો પ્રયત્ન કરે છે, ત્યારે પણ વાચનાને જીવનમાં વ્યવસ્થિત પરિણમવા પૃચ્છના, પરાવર્તના, અનુપેક્ષાના વિભાગ પછી પાંચમા વિભાગ ઘર્મકથા દ્વારા જ્ઞાનને પચાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે. ભોજનમાં મિષ્ટાન ઉત્તમ ભોજન કહેવાય છતાં છેલ્લે અપાતો મુખવાસ પણ ભોજનને સુશોભિત કરે છે તેમ ઘર્મકથાને સમજવી.
સાહિત્ય જગતમાં ષડરસની ચર્ચા આવે છે. ભાટચારણ વીર્યરસ દ્વારા યુદ્ધમાં સૈનિકોમાં શૂરાતન ઉભું કરવાનો ખાસ પ્રયત્ન કરતા હોય છે. બીજી તરફ જ્યારે પોપટ રામનું નામ બોલે પણ રામ દ્વારા થયેલા પરમાર્થાદિ કાર્યોને જાણતો નથી. તેટલું તેને જ્ઞાન પણ હોતું નથી. ત્રીજી તરફ શાંતરસ એક એવો રસ છે કે, ગમે તેવા કષાયાદિને વશ થયેલા યા આર્તધ્યાનાદિમાં અટવાયેલા જીવો આ સત્કથા દ્વારા શાંત થાય છે. - કોયલ ને કાગડો કાળા રંગવાળા પક્ષીઓ છે. જ્યારે હંસ ને બગલા બને સફેદ રંગવાળા છે. રંગ ભલે બન્નેના સરખા પણ ગુણથી બને પ્રતિસ્પર્ધી છે. તેથી જ કોયલ અને હંસને માન મળે છે. તેમ કથા ભલે ગમે તે વ્યક્તિ કરતાં હોય પણ જેના જીવનમાં શ્રદ્ધા હોય, વૈયાગ્ય હોય, પરાપકારની ભાવના હોય તો તે કથાકાર પોતે તરે ને બીજાને પણ તારે-ઉગારે છે. ટૂંકમાં કથાકારનું જીવન પણ પવિત્ર ને વૈરાગ્યમય હોવું અત્યંત જરૂરી છે.
એક રાજાને બ્રાહ્મણ પંડિત કથાના માધ્યમથી વૈરાગ્યવાન બનાવવા બેઠા. બે મહિના કથા ચાલી. છતાં પ્રયત્ન જ્યારે વ્યર્થ થયો ત્યારે રાજાએ આનું કારણ પૂછ્યું. છેવટે પંડિતના પુત્રે રાજાને-પિતાને અલગ અલગ ઝાડના થડમાં બાંધી બન્નેને • અભિનંદન સ્વામીનું સ્તવન. “બંદી જન કડખા ગાવે, સુન શૂરા શિષ કરાવે.” ૭૨
| SR No. | 006142 |
| Book Title | Dharm Mahelna 21 Pagathiya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |