________________
૩/૯
રાશિઃ = હાડકાંનો ઢગલો તદ્ વિનક્ષણ: સ્વયમ્ =એનાથી માંસતિપ્તઃ = માંસથી લીંપાયેલો, (દેહથી) જુદાં જ લક્ષણવાળો મનપૂઃ = મળ-મૂત્રથી ભરેલો, વેત્તા = એને(દેહને) તિરુશ્મનઃ = (અને) અતિમલિન જાણનારો(આત્મા) મામ્ = આ (દેહ) + મ = કેવી રીતે બની શકે?
(છંદ-ઉપજાતિ) त्वङ्मांसमेदोऽस्थिपुरीषराशा
વહેમત્તિ મૂઢબનઃ રોતિ | विलक्षणं वेत्ति विचारशीलो
निजस्वरूपं परमार्थभूतम् ॥१६१॥ વ-માંસ-મે - = ચામડી, માંસ, મેદ, अस्थिपुरीषरोशौ = હાડકાં ને વિષ્ટાના ઢગલામાં मूढजनः
= મૂઢ માણસ अहं-मतिं करोति = “” બુદ્ધિ કરે છે. विचारशीलः = (જ્યારે) વિચારશીલ (મનુષ્ય) परमार्थभूतम् = પારમાર્થિક સત્ય એવા) નિસ્વરૂપ વિસ્તક્ષણમ્ = પોતાના સ્વરૂપને (તેનાથી) વિલક્ષણ वेत्ति
= જાણે છે. દેહથી આત્માની વિલક્ષણતા જણાવી હવે બે શ્લોક દ્વારા વિચારશીલ પુરુષ કેવી રીતે પોતાનું નિજસ્વરૂપ યથાર્થ રીતે દેહથી જુદું પાડી, સમજે છે તે જણાવતાં દર્શાવ્યું છે કે હાડકાંના સમૂહ જેવો, માંસથી લિપ્ત થયેલો કે લીંપાયેલો, મળ-મૂત્ર જેવી ગંદકીથી સભર છતાં ત્વચાના બાહ્યાવરણથી ઢંકાયેલા અપવિત્ર દેહમાં, વિવેકી કે વિચારશીલ એવો હું, મૂઢ માણસની જેમ શા માટે આત્મબુદ્ધિ કરું? મારા આત્મવિચારમાં તો નથી હું દેહ કે નથી તે મારો. હું તો દેહના અહંભાવ, મમભાવથી ન્યારો અને તેના તાદાભ્યથી વિલક્ષણ તથા અસંગ છું.
