________________
# # # નમઃ |
ગ્રથનો પરિચય અને હાર્ટ
(લે. શ્રી નમસ્કાર મહામત્ર સમારાધક પૂ. પંન્યાસજી શ્રી ભદ્રકરવિજયજી ગણિવર તથા પૂ. આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજય કલાપૂર્ણસૂરિ મહારાજ )
સર્વજ્ઞ-સર્વદશી શ્રી તીર્થકર ભગવંતેએ સર્વ જીવોના હિત માટે જે ધમે. પદેશ કર્યો છે, તે ધર્મના મુખ્ય બે પ્રકારો છે. ૧-મૃતધર્મ, ૨-ચારિત્રધર્મ. - (૧) શ્રધર્મ-જીવાદિ તને સમ્યગ બધ કરાવી સર્વ જીવો પ્રત્યે આત્મતુલ્ય-આત્મૌપમ્ય દષ્ટિ પ્રગટાવે છે.
(૨) ચારિત્રધર્મ–સર્વે જીવો પ્રત્યે ઔચિત્ય વ્યવહાર રૂપે અહિંસાદિ વ્રતના પાલન દ્વારા જિનાજ્ઞાને આત્મસાત્ બનાવી રવભાવમાં તન્મયતા પ્રગટાવે છે.
આ બન્ને પ્રકારના ધર્મનું મૂળ “સમ્યગ્દર્શન' છે, અથવા તે બને ધર્મોના સતત સેવનથી નિશ્ચય સમતિ પ્રગટે છે. સમ્યકત્વના પાંચ લક્ષણે
૧-શમ, ૨-સંવેગ, ૩-નિર્વેદ, ૪-અનુકંપા અને પ-આસ્તિક્ય આ લક્ષણો દ્વારા સમ્યગ્દર્શનની સ્વાનુભૂતિ (સ્પર્શના) નું અનુમાન અવશ્ય થાય છે. તેમાં આસ્તિક્ય સમ્યક્ત્વનો પાયો છે, અનુકંપા, સંવેગ અને નિર્વેદ સમ્યક્ત્વનું સ્વરૂપ છે અને શમ તેનું ફળ છે.
પ્રસ્તુત ગ્રન્થમાં સવેગાદિની પ્રાપ્તિ, રક્ષણ અને વિકાસના સુંદર, સરળ અને સાટ ઉપાયો દર્શાવ્યા છે, તેથી તેનું “સ વેગરંગશાળા” નામ સાર્થક છે. પાંચ લક્ષણેનું કુ સવરૂપ
() આસ્તિકતા–જે જે પદાર્થનું જે સ્વરૂપે અસ્તિત્વ છે, તેનો તે જ સ્વરૂપે સ્વીકાર.
અતિ સ્વભાવવાળા પદાર્થો સદા અતિરૂપે જ રહેનારા છે, તે કદાપિ નાસ્તિરૂપે પરિણમતા નથી. અને નાસ્તિ સ્વભાવવાળા પદાર્થો સદા નાસ્તિરૂપે જ રહે છે, તે કદાપિ અસ્તિપણે પરિણમતા નથી.
આ એક સામાન્ય નિયમ છે. આત્મા પણ એક પદાર્થ છે અને તે સદા આત્મારૂપે જ પિતાનું અસ્તિત્વ ધરાવે છે.
१ इदमेव हि प्रथमो मोक्षोपाय उक्त चयमप्रशमजीवातु-/ज ज्ञानचरित्रयोः । हेतुस्तपश्रुतादीनां, सद्दर्शनमुदीरितम् ।।
(શાસ્ત્રવાર્તા બ્રહવૃત્તિ)
