Mahavir Darshan

SR No.: 006039
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 202
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 83

શ્રી મહાવીર દર્શન
(૧૪) સમભાવના આદર સિવાય અન્ય વાતોથી શું પ્રયોજન છે? ‘લાખ બાતકી યહી બાત હૈ, નિશ્ચય ઉર લાવો..’ શુદ્ધ સ્વરૂપની દૃષ્ટિ, શુદ્ધ સ્વરૂપનું જ્ઞાન, અને શુદ્ધ સ્વરૂપમાં લીનતા સમભાવ જ બાર અંગ અને મોક્ષમાર્ગનો સાર છે. સાથે વ્રત, પુજા-ભક્તિ, દયાદાનના ભાવ આદિ હોય તેનું ફક્ત શાસ્ત્રોમાં જ્ઞાન કરાવ્યું છે પણ મૂળ વસ્તુતો ‘સમભાવ’ જ છે.
(૧૫) ‘આદરથી સમભાવને ધારણ કરવો જોઈએ..’ મારે બહારથી ખસીને અંદર આવવું પડે છે એમ ન હોય, અંદર આવવામાં જ સુખ-શાંતિ છે માટે તેને આદરથી ધારણ કર ! બીજું બધું છોડી દે. બીજામાં કાંઈ સાર નથી. સમભાવ જ સારભૂત હોવાથી આદરવા યોગ્ય છે. વસ્તુનું પરિણમન તો ક્ષણે ક્ષણે બદલતું જ રહે છે. ક્ષણ પહેલાં જીવન અને બીજી ક્ષણે મૃત્યુ જોઈને દુ:ખી ન થઈશ. બંનેમાં સમભાવને ધારણ કરજે. જગતને મરણતણી બીક છે પણ જ્ઞાનીને આનંદની લહેર છે.
(૧૬) અંતરમાં સમાવામાં સુખ છે માટે તેનો આદર કરે ! બહારમાં ડોકીયા કરવામાં દુઃખ છે માટે તેને છોડી દે ! સમભાવ એ જ જીવનું સ્વરૂપ છે અને તે જ આદરણીય છે. ભગવાન આત્માને યાદ કરીને તેમાં ઠરી જા. બીજા ભગવાનને યાદ કરવા રહેવા દે, બીજાને યાદ કરવામાં વિકલ્પ ઊઠે છે ત્યાં સમભાવ રહેતો નથી. માટે હું ભગવાનને યાદ નહી કરું તો અવિનય થઈ જશે એમ નથી. વિકલ્પ છૂટશે તો ખરો વિનય થશે. સ્વભાવમાં સમભાવ થશે એ જ સત્નો આદર છે. (૧૭) આવો મારગ છે ભાઈ ! કાયરના કાળજા કંપી ઉઠે તેવું છે. ત્રિલોકનાથ તીર્થંકર પરમાત્માએ આ ફરમાવ્યું છે કે અમારા પ્રત્યેના વિકલ્પનો આદર ન કર! અમે જ તને તારા સમભાવ સ્વરૂપનો આદર કરવાનું શાસ્ત્રો દ્વારા કહીએ છીએ. સામ્યભાવનો આદર કરવામાં જ વિનય છે, તેમાં કોઈનો અવિનય થતો નથી. વિકલ્પને ભૂલી, સર્વની અપેક્ષા છોડી, એક માત્ર સમભાવ-સામ્યભાવનો આદર કર! પોતાના અમૃત આનંદમાં ઠરવું એ જ સર્વ શાસ્ત્રોનું તાત્પર્ય છે.
સર્વજ્ઞ વીતરાગના કહેલા સમસ્ત પંથ (સમસ્ત પ્રકારની કથન શૈલી) અને બાર અંગ આ સમભાવરૂપ સૂત્રની જ ટીકા છે. બીજી રીતે કહીંએ તો સર્વ શાસ્ત્રનું તાત્પર્ય વીતરાગતા જ છે. તેનો અર્થ એ છે કે નિમિત્ત અને નિમિત્તના લક્ષે થતાં ભાવની ઉપેક્ષા કરવી અને આત્માના સિદ્ધ સ્વરૂપની અપેક્ષા કરવી. આ એક જ વાત છે. બાકી બધો તેનો વિસ્તાર છે.
(૧૮) વીતરાગતા જ સર્વ શાસ્ત્રોનું તાત્પર્ય છે. વીતરાગ દષ્ટિ એટલે પૂર્ણાનંદની નિર્વિકલ્પ પ્રતીતિ, વીતરાગજ્ઞાન એટલે સ્વાશ્રયભાવ, અને વીતરાગી સ્થિરતા એટલે વિકલ્પ વિનાની શાંતિનું ’પરિણમન. આવા દૃષ્ટિ, જ્ઞાન અને સ્થિરતાના ધારક મુનિ જ મોક્ષના તાત્કાલિક અધિકારી છે.
૬૨