________________
સા
અન્યત્વ ભાવના
અન્યત્વ ભાવના.
यत्रान्यत्वं शरीरस्य वैसादृश्याच्छरीरिणः । धनबंधुसहायानां तत्रान्यत्वं न दुर्वचम् ॥ ७० ॥ यो देहधनबंधुभ्यो भिन्नमात्मानमीक्षते । क शोकशंकुना तस्य हंतातंकः प्रतन्यते ॥ ७१ ॥
જ્યાં મૂત, અમૃત, ચેતન, જડ, નિત્ય, અનિત્યાદિ વિસદેશપણાથી, આત્મા કરતાં શરીરનું જુદાપણું સ્વતઃ સિદ્ધ છે ત્યાં ધન બાંધવાદિ સહાયિઆનુ જુદાપણું કહેવુ` કે તે આત્માથી જુદા છે તે અતિશય ઉકિતવાળું નથી. અરે, જે માણસ દેહ, ધન અને મધુ આદિથી ભિન્ન જુદોજ આત્માને જીવે છે, તેને વિયેાગાદિ જન્ય શાકરૂપ શલ્ય કેવી રીતે પીડા કરી શકે? આ પ્રમાણે દેહ, ગેહ, સ્વજનાદિથી આત્મા ભિન્ન છે તેમ વિચારી નિર્મળ થવું તે અન્યત્વ ભાવના. ૭૦, ૭૧. વિવેચન—અન્યત્વ એટલે જુદાપણુ`. એક સ્વરૂપથી બીજા સ્વરૂપતુ વિંલક્ષણુપણું. આ વિલક્ષણપણું' આત્મા અને દેહના સંબંધમાં પ્રત્યક્ષ અનુભવાય છે, આત્મા ચૈતન્ય લક્ષણ છે. ત્યારે ચયાપચય ધર્માંવાળુ શરીર જડ સ્વરૂપ છે. દેહાર્દિ ઇંદ્રિયગ્રાહ્ય છે. આત્મા અનુ ભવ ગેાચર છે. આંહિ કામ શંકા કરે છે કે, “ આત્મા અને દેહ જો પ્રગટ રીતે જુદાંજ છે તેા દેહ ઉપર પ્રહાર થતાં આત્મા કેમ દુઃખ અનુભવે છે ?” એ કહેવુ ઠીક છે, પણ જેને શરીરાદિમાં ભેદબુદ્ધિ તાત્ત્વિક નથી તેઓને દેહ ઉપર પ્રવાહ કરતાં આત્મા દુઃખી થાય છે, પણ જે દેહ, આત્માને ભેદ સારી રીતે સ્વીકારે છે તેઓને દેહ ઉપર પ્રહાર થતાં આત્મા ખીલકુલ પીડાતા નથી. યાદ કરો, ભગવાન મહાવીર દેવના ઉપર સ`ગમકદેવે લેાઢાનું ચક્ર ફેકયું, અને ગેાવાળીઆઓએ પગ ઉપર ખીર રાંધી છતાં દેહાત્માની ભિન્નતાને અનુભવ કરનાર નમીરાજાને ઇંદ્રે કહ્યું કે આ તારી મિથિલા નગરી મળી જાય છે. નમીરાજાએ એજ ઉત્તર આપ્યા કે મારૂ કાંઈ ખળતું નથી. ભે જ્ઞાનના અનુભવ કરનાર ગજસુકુમાલના માથા ઉપર માટીની પાળ બાંધી સસરાએ ખેરના અંગારા ભર્યાં
