Shattrinshika Chatushka Prakaranam

SR No.: 006019
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmvijay
Publisher: Lalchand Nandlal Vakil
Publication Year: 1934
Total Pages: 304
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati
File Size: 20 MB

Page 44

[૨૦]
પરમાણુ પણ છત્રીશી–ભાષાન્તર..
પણ પર્યાયે તો હોય છે. પરન્તુ સવગુણનો નાશ થતાં તે તે દ્રવ્ય અને તે દ્રવ્યની અવગાહના એ બેમાંનું કંઈ પણ હોતું નથી.
રીવાર્થ...પૂર્વે જે સંઘાત અને ભેદનું સ્વરૂપ કહ્યું છે, તે સંઘાતથી અથવા ભેદથી પરમ થતાં એટલે દ્રવ્ય બદલાવા છતાં પણ વગંધાદિ પર્યાયે તો હોય છે જ, જેમ ઘસાયેલા વસ્ત્રમાં શુક્લવણ (વેતવર્ણ) વિગેરે ગુણે કાયમજ હોય છે. પરતુ જે સવે ગુણ ( વેતવર્ણાદિ ) પર્યાયે બદલાઈ જાય તો તે દ્રવ્ય અને દ્રવ્યની અવગાહના પણ અવશ્ય બદલાયલીજ ઉગણાય. આ વચનવડે પર્યાયે દીર્ઘકાળ સુધી ટકી રહે
૧૭મી ગાથાની અને ૧૧ મી ગાથાની વૃત્તિમાં વિવક્ષિત પરમાણુસંખ્યાવાળા પુદ્ગલસ્કંધમાં બીજા કેટલાએક પરમાણુઓ આવી મલવા–તે સંવત અને તેજ પુદગલન્કંધમાંથી કેટલાએક પરમાણુઓ ચાલ્યા જવાતે એ એમ કહ્યું છે.
અહિં ઘસાયેલું વસ્ત્ર એટલે જીણું વસ્ત્ર ગ્રહણ કરવાનું કારણ એ છે કે વસ્ત્ર જ્યારે નવું હોય છે તે વખતે તેમાં રૂના પરમાણુઓ વધુ હોય છે, તેમજ વેતવર્ણાદિ ગુણે પણ વધુ અંશવાળા ઉત્કૃષ્ટ–ઉતમ હોય છે. અને તેજ નવું વસ્ત્ર જ્યારે ઘસાઈને જીર્ણ થાય છે, ત્યારે ઘણા રૂ પરમાણું ચાલ્યા જવાથી દ્રવ્યાન્તરપણાને પ્રાપ્ત થયેલું ગણાય છે. એ પ્રમાણે તે નવીન વસ્ત્રરૂપ વિવક્ષિત દ્રવ્ય જીવસ્ત્રરૂપે દ્રવ્યાન્તર થતાં પણ તે વસ્ત્ર જે શ્વેતવર્ણાદિ ગુણવાળું હતું તેજ ગુણવાળું કાયમ રહેતું હોય છે, માટે દ્રવ્ય બદલાતાં પણ ગુણો કાયમ રહે છે એ સ્પષ્ટ છે. પુનઃ એજ વસ્ત્રના જે શ્વેતવર્ણાદિ સર્વે ગુણો બદલાઈ જાય છે તે વિવક્ષિત વસ્ત્ર દ્રવ્યથી અને ગુણથી સર્વીશે બદલાતાં તે વિવક્ષિત વસ્ત્ર (નવ્ય વસ્ત્ર) નીજ પરાકૃત્તિ થઈ જવાથી અવગાહનાની પરાવૃત્તિ અને ગુણની પરાવૃત્તિ પણ થઈ જાય છે.
• શંકા:–સંધાતથી અથવા ભેદથી જેમ વિવક્ષિત દ્રવ્યનો અભાવ અથવા દ્રવ્યની પરાવૃત્તિ ગણાય છે તેમ ગુણો પલટાતાં દ્રવ્યનો અભાવ ગણાય કે નહિં?
ઉત્તર:–એક પણ પરમાણુ વિવક્ષિત પુદ્ગલસ્કંધમાં આવી મળતાં અથવા ચાલ્યા જતાં જેમ વિવક્ષિત પુગલસ્કંધરૂપ દ્રવ્ય દ્રવ્યાન્તરપણાને પ્રાપ્ત થતાં દ્રવ્યાભાવ ( તત દ્રવ્યાભાવ ) રૂ૫ ગણાય છે, તેમ આ ચાર