________________
મહર્ષિ અરવિંદ
વિશ્વયુદ્ધ જાહેર થયું અને રિશાર દંપતીને એકાએક પોંડિચેરી છોડવું પડ્યું. યુદ્ધનાં વરસો દરમિયાન શિષ્યો ગુરુચરણે આવતા રહ્યા, મુલાકાતીઓ મળતા રહ્યા અને એક નાનોશો આશ્રમ મંડાયો.
૬૦
શ્રી માતાજી પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ પૂરું થતાં ફ્રાન્સ થઈ તા. ૨૪મી એપ્રિલ, ૧૯૨૦ને દિને પુનઃ પોંડિચેરી આવી રહ્યાં. સમય ઝડપથી પસાર થતો જતો હતો. શ્રી અરવિંદ પોતાની સાધનાના માર્ગમાં અક્ષુણ્ણપણે લાગી રહેલ હતા અને ૨૪મી નવેમ્બર, ૧૯૨૬નો સૂર્ય ઊગ્યો. તે દિવસે, અત્યાર સુધીમાં થયેલા તમામ સાક્ષાત્કારોની ચરમ સીમારૂપ એક સાક્ષાત્કાર શ્રી અરવિંદને થયો. અલિપોર જેલમાં ૧૯૦૯માં વાસુવેવ સર્વમ્ એ રીતનો શ્રીકૃષ્ણ ચેતનાનો સાક્ષાત્કાર તેમને થયો હતો. આ દિવસે એ કૃષ્ણચેતનાનો - અધિનિયમ ચેતનાનો - તેમને છેક શારીરિક કોષ સુધીના અવતરણનો અન્ય સાક્ષાત્કાર થયો એ એક અદ્ભુત વરદાન હતું, એ એક અપ્રતિમ સિદ્ધિ હતી.
પરંતુ તેથી સિદ્ધોના સિદ્ધ શ્રી અરવિંદ તે અનુભૂતિ આગળ અટકી ગયા નહીં, અતિમનસ ચેતનાના પૃથ્વીતલ પર અવતરણના કાર્યમાં તેઓ લાગેલા જ રહ્યા. આ સાક્ષાત્કાર જે અધિમનસ ચેતનાનો હતો તેની ઉપર અતિમનસ ચેતનાનો પ્રદેશ આવી રહેલો હતો.
શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસે એક સુંદર ટુચકો કહ્યો છે. એક નાના અમથા ખાબોચિયામાં હાથીનો અછડતો એક પગ પણ લાગે તો તે છલકાઈ જાય, પરંતુ વિશાળ સરોવરમાં હાથીનાં ઝુંડનાં ઝુંડ ઊતરી આવે તોયે તે ન ઊછળે, ન છલકાય. મહાન ગુરુઓને !જવા માટે ઉપરનું ઉદાહરણ ખૂબ ઉપયોગી થઈ પડશે.
