________________
વડોદરાનિવાસ
૨૫
ભોજન કરશે અને પોતાની પત્ની અને બાળકો સાથે આનંદપ્રમોદમાં પોતાનો સમય ગાળશે કે પોતાની માને
બચાવવા માટે દોડી જશે ? આ પતિત જાતિનો ઉદ્ધાર કરવાનું બળ મારામાં છે. એ બળ શારીરિક બળ નથી,. હું કાંઈ તલવારથી કે બંદૂકથી લડવાનો નથી.
હું તો જ્ઞાનની શક્તિથી લડીશ. ક્ષત્રિયની શક્તિ એ જ કાંઈ એકમાત્ર બળ નથી, જ્ઞાનના ઉપર પ્રતિષ્ઠિત બ્રહ્મતેજ પણ એક શક્તિ છે. આ ભાવ મારામાં નવો નથી. તે હમણાં જાગ્રત થયો છે તેવું પણ નથી, હું એ ભાવ સાથે જન્મ્યો છું, એ તો મારાં રુધિર અને મજ્જાગત છે, આ મહાન કાર્ય સાધવા માટે ભગવાને મને પૃથ્વી પર મોકલ્યો છે. . આપણે જગતમાં, સંસારમાં આવ્યા છીએ તે ભગવાનનું કામ કરવા માટે. ચાલો આપણે તેનો આરંભ કરીએ.’ શ્રી અરવિંદ સાથે સહધર્મચારિણી તરીકે આ સ્વાતંત્ર્યયજ્ઞમાં સહભાગી થવા મૃણાલિનીદેવી તૈયાર હતાં એવો કોઈ પ્રતિધ્વનિ આપણને સંભળાતો નથી. પરંતુ વડોદરામાં ૧૯૦૨ સુધી તેઓ સાથે હતાં. શ્રી અરવિંદ કલકત્તા ગયા ત્યારે ત્યાં પણ તેઓ વખતોવખત સાથે થયાં હતાં. અને શ્રી અરવિંદ પોતાની આંતરબાહ્ય પરિસ્થિતિથી તેમને હંમેશ પરિચિત રાખતા હતા. અને તેમને વિશે કાળજી સેવતા હતા. પોતાના પતિ અત્યંત અસામાન્ય હોવાનું પણ તેઓ જાણતાં હતાં. પાછળથી તેમણે શારદામણિદેવી પાસે દીક્ષા પણ લીધેલી અને ઈ. સ. ૧૯૧૮માં તેઓ શ્રી અરવિંદ પાસે પોડિચેરી જવા માટે તૈયારી પણ કરતાં હતાં. પરંતુ ઇન્ફ્લુએન્ઝાના તાવમાં તેઓનું મરણ થયેલું.
">
