________________
સાધુ વાસવાણી
સ્નાતક થયા પછી વાસવાણી દક્ષિણા ફેલો બન્યા. તેમને માસિક શિષ્યવૃત્તિ મળી. તેમને પોતાનું આગળનું ભણતર ચાલુ રાખી, વિદ્યાર્થીઓને ભણાવવાનું સોપાયું.
વાસવાણીએ ‘ગીતાની' અને ‘સુખમની'ના વર્ગો ચાલુ કર્યા. તેમાં ઘણા લોકો ભાગ લેતા. ભારતીય સંસ્કૃતિનું મહત્ત્વ તેઓ સમજાવતા. કરાંચીના બ્રાહ્મોસમાજમાં પ્રાર્થના માટે તેમને બોલાવતા. સને ૧૯૦૨માં M. A.ની ડિગ્રી મેળવી યુનિયન એકેડમીમાં શિક્ષક તરીકે જોડાયા.
તેમને ખૂબ સારા કુટુંબની, પૈસાપાત્ર કન્યાઓનાં માગાં આવવા લાગ્યાં, પણ વાસવાણીજીએ માતાને પોતાનો નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચારી રહેવાનો નિશ્ચય જણાવી દીધો.
સને ૧૯૦૩માં કલકત્તાની વિદ્યાસાગર કૉલેજમાં પ્રાધ્યાપક તરીકે જોડાયા. ત્યાં તેઓ તત્ત્વજ્ઞાન અને ઇતિહાસ શીખવતા. કલકત્તાના બ્રાહ્મોસમાજમાં તેઓને પ્રવચન માટે આમંત્રણ આપતા. દર મહિને માતાને તેઓ પગારની રકમ મોકલતા. તેઓને વિદ્યાર્થીઓ પોતાને ઘેર નોતરતા. બધાં જ કુટુંબીજનો - અરે પરદાનશીન બહેનો પણ - ધર્મની ચર્ચા તેમની સાથે કરતાં. તેઓ કાયમ વિદ્યાર્થીઓથી ઘેરાયેલા રહેતા. વિદ્યાર્થીઓ તેમના ઉપદેશને અનુસરતા.
એક દિવસે બધા વિદ્યાર્થીઓ પ્રાધ્યાપક વાસવાણી સાથે ગંગાનદીના સામેના કિનારે એક મોટા બગીચામાં પર્યટન માટે ગયા. જ્યાં થોડો સમય આનંદમાં ગાળ્યો ત્યાં તો આકાશમાં વાદળો ઘેરાયાં અને વીજળીના ચમકારા ચાલુ થયા. પ્રાધ્યાપકે સૌને જલદી તૈયાર થઈ નાવડીમાં બેસી જવા કહ્યું. નાવ જ્યારે
