________________
પ્રકરણ ૮
આશ્રમસ્થાપના, પ્રવાસો, મહાનિર્વાણ
અદમ્ય મુમુક્ષુવૃત્તિ અને કઠોર સાધનાને પરિણામે સ્વામીજીને એક જ વરસમાં ઈશ્વરનો સાક્ષાત્કાર થયો. સામાન્ય રીતે સ્વામીજી પોતાના અનુભવો કે સાધના વિશે ખૂબ જ ઓછું જણાવે છે. પણ પ્રસંગોપાત્ત એવી કોઈ વાત નીકળે ત્યારે તેમના અનુભવો વિશે કંઈક જાણવા મળી જાય. સ્વામીજીની દષ્ટિથી ઈશુ ખ્રિસ્ત, હજરત મહંમદ પયગંબર વગેરે પણ ઈશ્વરના અવતાર જ હતા અને તેમને માટે પણ તેમનો એટલે જ આદરભાવ હતો. કુરાન અને બાઇબલનો તેમનો અભ્યાસ ઊંડો અને અત્યંત શ્રદ્ધા તથા ભક્તિભાવથી પૂર્ણ હતો. યુરોપના પ્રવાસ દરમિયાન સ્વામીજીએ એક પાદરી સમક્ષ ચાલુ વાતના સંદર્ભમાં હિમાલયની ગુફામાં પોતાને થયેલાં ઈશુ ખ્રિસ્તનાં દર્શનનું વર્ણન કરેલું.
ઉગ્ર સાધનાને અંતે થયેલા ઈશ્વર-સાક્ષાત્કાર પછી સ્વામીજીએ લોકોને ઈશ્વરાભિમુખ કરવાના કાર્યને પોતાનું જીવનધ્યેય બનાવ્યું. સ્વામીજીએ ઈશ્વરની શોધમાં પોતે કરેલા પ્રવાસનું વર્ણન કરતું પુસ્તક “ઈશ્વરની શોધમાં' લખ્યું. આ પુસ્તકે અનેક લોકોને સ્વામીજીના વિચારોના સત્સંગ તરફ વાળ્યા.
૧૯૨૮માં સ્વામીજીના ભાઈ આનંદરાવે એમને માટે એક આશ્રમ બાંધ્યો. આ આશ્રમ આનંદાશ્રમ –કાસરગોડથી ત્રણ
૩૦
