________________
૫૮
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે - ચૌદ વર્ષની યાત્રા થઈ. અનેકવિધ કામો થયાં. હવે ઉંમર પણ બોતેરની થવા આવી હતી. એક દિવસે સવારે પદયાત્રામાં ચક્કર આવ્યાં અને પડી ગયા. જીવનનું સુકાન પ્રભુને સોપેલું હતું. આ ઘટનામાં પણ ઈશ્વરી સંકેત પામી પદયાત્રા સમેટી પાછા પરંધામ, વબ્રહ્મવિદ્યામંદિરમાં આવી પહોચ્યા. આશ્રમમાં આવ્યા તો ચાલો હવે, આશ્રમનું સુકાન પદ સંભાળ્યું તેવું નહીં. આમ તો પિતા, પ્રણેતા, માતા, માર્ગદર્શક જે કાંઈ કહો તે તેઓ જ હતા, પરંતુ હવે જે યાત્રા કરવાની હતી તે કશું થવાની નહીં, પણ જે કાંઈ થયા તે મટી જઈ કેવળ હોવાની દિશા પકડવાની હતી.
રામાયણમાં હનુમાન અને સુરસા નામની રાક્ષસીના યુદ્ધનો એક પ્રસંગ આવે છે. સીતાજીની ભાળ મેળવવા માટે હનુમાનજી લંકા જવા નીકળે છે ત્યારે રસ્તાનો રત્નાકર સાગર પાર કરતી વખતે સામે સુરસા આવીને ઊભી રહે છે અને હનુમાનને પડકારે છે. હનુમાનજી તો કૃતસંકલ્પ છે. ધીરે ધીરે રાક્ષસી માયાવી જાળ ફેલાવી મોટું ને મોટું, વધારે મોટું રૂપ ધારણ કરતી જાય છે, તો સામે હનુમાનજી પણ તેથીય મોટું સ્વરૂપ ધારણ કરે છે. છેવટે સુરસા વિકરાળ સ્વરૂપ ધારણ કરી હનુમાનજીને ગળી જવા કરે છે, ત્યાં “ગતિનધુરૂપ ધરે હનુમાના..” એકદમ નાનું રૂપ ધારણ કરીને હનુમાનજી રાક્ષસીના મોં-નાક વાટે થઈ બહાર નીકળી જાય છે. | વિનોબાના જીવનમાં પણ કાંઈક આવું જ થયું. ઘરમાં સમાઈ ન શકે તેવડું વ્યક્તિત્વ થયું એટલે ઘર છોડ્યું, સંસ્થામાં સીમિત રહેવાનું અશક્ય લાગ્યું ત્યારે સંસ્થા મુક્તિનો સંકલ્પ લીધો અને છેવટે વ્યાપક જનતા જનાર્દનના પ્રજાસૂય યજ્ઞના અશ્વરૂપે એક
