________________
૨૬
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે કરી એના પર દળીને વિનોબાએ આશ્રમનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. ધીરે ધીરે માખીઓ મધપૂડા પાસે એકઠી થતી જાય તેમ વિનોબાની બાળપણની મંડળી પણ એકેક કરતી વર્ધા આવી પહોંચી. એક સરસ મજાનું સાધક અને વળી પાછું દેશ માટે પ્રાણ ન્યોછાવર કરી નાખવા તત્પર તેવું રાષ્ટ્રપ્રેમી મંડળ ત્યાં રચાતું ચાલ્યું.
આ વર્ષે તો ભારતના સ્વાતંત્ર્ય-આંદોલનનાં પાયાનાં વર્ષો. ૧૯૨૦નો જલિયાંવાલા બાગનો ભીષણ હત્યાકાંડ અને બાપુના અસહકાર આંદોલનની ઘોષણા... વાતાવરણમાં ખાસ્સી ગરમી અને ખળભળાટ હતો. બાપુને તો ઘડીનીચ નિરાંત નહોતી. દેશના આ ખૂણેથી પેલા ખૂણે સતત રખડવાનું રહેતું, પણ જાણે પોતાની બીજી કાયા સ્થિર કરી દીધી હોય તેમ તેમણે વિનોબાને આશ્રમમાં સ્થિર કરી દીધા હતા. વિનોબા પણ પોતાના રાષ્ટ્રીય વિદ્યાલયમાં નવી પેઢીના ઘડતરના કામમાં એવા જ તલ્લીન થઈ ગયેલા. એ કહેતા, “આવતી પેઢી તૈયાર કરી રહ્યો છું.'' વિનોબામાં રહેલો “શિક્ષક” આ કાળમાં ખૂબ ખીલ્યો.
પૂરાં બાર વર્ષનું તપ ચાલ્યું. પ્રાચીન કાળના કોઈ તપસ્વી ત્રાષિનું ગુરુકુળ જ જાણે જોઈ લો! માનસિક, શારીરિક, બૌદ્ધિક, હાર્દિક, સાંસ્કૃતિક એમ સર્વાગી કેળવણીનો કળાકલાપ ત્યાં ખીલ્યો હતો. સૂતરના તાંતણે સ્વરાજ્ય' લાવવાનું હતું, એટલે ખાદીવિદ્યા એ તો વધુ આશ્રમનું રાષ્ટ્રીય વીજળી-મથક જેવું મુખ્ય કેન્દ્ર બની ગયું. જે કોઈને ખાદી વિદ્યા શીખવી હોય તેને વધુ આવવું જ પડે! આ ખાદી વિદ્યાનો ગુરુ હતો - વિનોબા. જ્ઞાન-વિજ્ઞાનની ચર્ચામાં બાપુ સાથે ખાસું ઝીણું કાંતનારો પંડિત રેટિયાના તાર કાઢવાની બાબતમાં પણ આટલું
