________________
૯૦
મહાત્મા ગાંધીજી નથી. હાલ પૂરતું તો દેખાય છે કે મારી પ્રવૃત્તિ મારા છેલ્લા સ્વાસ સુધી ચાલુ રહેશે.
જીવનમાં એક એવી અવસ્થા આવે છે, જ્યારે માણસને પોતાના વિચાર પ્રગટ કરવાની જરૂર રહેતી નથી, અને બાહ્ય કર્મ દ્વારા એને અભિવ્યક્ત કરવાની જરૂરિયાત તો તેનાથી પણ ઓછી રહે છે. કેવળ વિચાર કામ કરે છે. વિચારોમાં જ એવી શક્તિ આવે છે ત્યારે એવા મનુષ્ય માટે કહી શકીએ કે એની અકર્મણ્ય દશામાં જ કર્મ ભરેલું છે. મારી સાધના એ દિશા ભણીની છે.
બ્રાહ્મી સ્થિતિ એટલે કે જ્ઞાનપૂર્વક રાગદ્વેષરહિત થવું અને એવા થઈને જ જીવન જીવવું, એ જ છે મોક્ષ.
જગત મિથ્યા એટલે કે જેનામાં પ્રત્યેક પળે પરિવર્તન થાય છે, તે જગત.
પ્રવાહ-પતિત-કર્મ એટલે કે શોધ્યા વિના જ સામે આવી ચડેલું યજ્ઞકર્મ.
જ્ઞાન એટલે આત્માનો અનુભવ. કર્મ એટલે આત્માના અનુભવ માટે કરવાની ચેષ્ટા માત્ર. ભક્તિ એટલે શ્રદ્ધાપૂર્વક કરવાનું કર્મ. યોગ એટલે એવાં કમોંમાં કુશળતા અને એમાંથી પેદા થનારી સમતા.
ધ્યાન એટલે કર્મમાં તન્મયતા. વગર જરૂરે હાજતો વધારવી એ પાપ જેવું લાગે છે.
