________________
૩૮].
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયથી પર એવા ભિન્ન ક્ષેત્રાવગાહી પદાર્થોને આત્માના જાણવા અથવા કહેવા તે ઉપચરિત અસભૂત વ્યવહારનય છે. આ નયથી ઘર, ગાડી, પત્ની, પુત્ર, પરિવાર વગેરે ભિન્ન ક્ષેત્રાવગાહી સંયોગોને આત્માના જાણવામાં અથવા કહેવામાં આવે છે.
જો આ નયને સ્વીકારવામાં ન આવે તો પોતાના તથા બીજાના ઘર પરિવારનો ભેદ નહી રહેતાં વિવાદનો પ્રસંગ આવશે, સ્વસ્ત્રી તથા પરસ્ત્રીનો ભેદ જ નહિ રહે. આ નય પશુજીવન જીવતા મનુષ્યને માનવ બનાવે છે.
ઘર-પરિવારને સાથે લઈને જંગલમાં જવાથી મુનિદશા પળાતી નથી તેથી આ નય હેય છે, છોડવા યોગ્ય છે.
(૨) અનુપચરિત અસભૂત વ્યવહારનય આત્માની સત્તાથી પર એટલે પોતાના દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયથી પર એવા એક ક્ષેત્રાવગાહી પદાર્થોને આત્માના જાણવા અથવા કહેવા તે અનુપચરિત અસદ્ભુત વ્યવહાર નય છે. આ નયથી શરીર અને દ્રવ્યકર્મને આત્માના જાણવામાં અથવા કહેવામાં આવે છે.
જો આ નય ન સ્વીકારવામાં આવે તો, જીવ પોતાના શરીરને પારફ કહીને ન ખાવા યોગ્ય અભક્ષ્ય પદાર્થોનું પણ ભક્ષણ કરશે. પરજીવોની દયા પળાશે નહિ. અજ્ઞાની એમ કહેશે કે આત્મા અને શરીર તો જુદા છે. આત્મા તો મરતો નથી અને શરીરનો આત્મા સાથે સંબંધ નથી, તેથી જીવદયાની સિદ્ધિ કરતો હોવાથી આ નય પણ આત્માને ઉપયોગી બને છે.
શરીરને સાથે લઈને આત્માનો મોક્ષ થતો નથી. શરીરનો યોગ
