________________
૨૦૮] -
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
વળી તે વિખરાઈને અન્ય અવસ્થારૂપે થઈ જાય છે, પણ તેમાંથી કંઈ ચેતન (જાણક) પદાર્થની ઉત્પત્તિ અને નાશ સંભવતો નથી. જે જે સંયોગો દેખાય છે તે તે સંયોગોની અવસ્થાને પલટતી (બદલતી) જોનાર પલટી જતો નથી; જાણવામાં ક્રમ પડે છે, પણ સળંગ અનુભવવરૂપ પોતે નિત્ય છે. કોઈ કહે કે સંયોગથી જ્ઞાન થાય છે, તો તે વાત જૂઠી છે.”
જડથી ચેતન ઊપજે, ચેતનથી જડ થાય;
એવો અનુભવ કોઈને, ક્યારે કદી ન થાય. ૬૫ ચેતનથી જડની ઉત્પત્તિ થતી નથી તથા જડથી ચેતન ઊપજતું નથી. આ જગતમાં એક પણ દ્રવ્ય વધતું કે ઘટતું નથી. જગતમાં રહેલાં દ્રવ્યની રાશિ ત્રિકાળ એક સરખી રહે છે, તેમાં એક દ્રવ્યની તો વધ ઘટ થતી નથી કારણ કે વધવાવાળું દ્રવ્ય આવે ક્યાંથી? તથા ઘટવાવાળું દ્રવ્ય જાય ક્યાં?
જ્યારે એમ કહેવામાં આવે કે માતા-પિતાના સંયોગથી પુત્રની ઉત્પત્તિ થાય, ત્યારે એમ ન સમજવું જોઈએ કે, માતા-પિતાએ નવા જીવને જન્મ આપ્યો. કારણ કે, માતા-પિતાના શરીરના પરમાણું પુદ્ગલ દ્રવ્ય છે અને આત્મા એ જીવ દ્રવ્ય છે. આમ, બંને વચ્ચે અત્યંતાભાવ છે. જ્યારે માતા-પિતાના પરમાણુંથી નવીન શરીરની ઉત્પત્તિ થાય છે, તે જ સમયે આત્માનો તે શરીર સાથે સંયોગ થાય છે, પરંતુ આત્મા શરીરરૂપે થઈ જતો નથી અને શરીર આત્મારૂપે
