________________
માનવતાનાં સેાપાન
૧૦૯
ન રાતા અર્થવાનત: કેવળ ધન વાપરવા માત્રથી દાતા નથી અનાતુ. અને માત્ર પૈસા ખર્ચવાથી દાતા થઈ શકાતુ હોય તે હાટા મતિ યા ન વા-દાતા હોય કે ન પણ હાય, આવા ગંભીર ભાવ ન કહેત. ચિન્તકે જાણે છે કે કીર્તિ માટે, ગયેલી પ્રતિષ્ઠા પાછી મેળવવા માટે, પેાતાનાં અપકૃત્યને દાનનાં પડદા નીચે ઢાંકવા માટે અને કેટલાક પુણ્યથી પાપ ઠેલાય એવા ભાવથી પણ દાન કરનારા છે. આવી ભાવના દાન પાછળ રમતી હાય તો એ દાન ન કહેવાય. યાદ રાખો કેવળ પૈસાથી આત્માની એકેય વસ્તુ ખરીદી શકાતી નથી, ધનથી ચૈતનયેાતનું એક પણ કિરણ પામી શકાતું નથી. ધનથી માન મળશે, સન્માન મળશે, પૂજા મળશે, પ્રતિષ્ઠા મળશે, કીતિ મળશે, અરે! જડ જગતની કદાચ બધી વસ્તુએ મળશે, પણ આત્મયૈાતનું કિરણ ધનથી મળવુ મુશ્કેલ છે. એ આમજ્યેત મેળવવા માટે ધન સાથે મન પણ જોઇએ.
આજકાલ જ્યાં ત્યાં સમાજમાં અપાતા માનપત્રો અને દીવાલે પર ચાંટેલી કુકુમ પત્રિકાઓને જોશે તો લાગશે કે આજ ધનથી પ્રીતિ કેટલી સસ્તી મળે છે તેનું આ પ્રદર્શન છે. કેટલીક કુમકુમ પત્રિકાએ વાચુ છું ત્યારે, તે માથું શરમથી નીચુ નમી જાય છે. મનમાં એમ થાય કે આવા મેટા આચાય આવા નાના માણસને આવાં મેટાં વિશેષણા આપે છે! આખી જિંદગી સુધી ન કરવાનાં કામે કરીને ચેડા પૈસા એકાદ એચ્છત્ર પાછળ વાપરી નાખ્યા એટલે એમને આવાં વિશેષણેા આપવાનાં ? આ ગૃહસ્થ માટે જે વિશેષા વાપર્યા છે, તેટલા ગુણા તેમનામાં હાય તો હુ કહુ છુ કે મેાક્ષ એમનાથી જરાય દૂર નથી, એમને હવે બીજું કઈ જ કરવાની જરૂર નથી. એ વિશેષણા જોતાં તે એ તરી ગયા છે એમ જ લાગે ! પણ હું આપને જ પૂછુ છુંઃ આ બધા વાપરેલા ઇલકાએ આપને સાચા લાગે છે? જેના માટે
31
