Page Text
________________
હ૪]
[ધર્મ શા માટે કરવી ? મોક્ષ માટે જ
વળી,શબ્દો પરથી પણ જે ભાવ નથી નીકળતો એવો અપૂર્વ (1) તાત્પર્ય કાઢવાની તમને જે આવશ્યકતા ઊભી થઈ, એમાં તમારી એક ગંભીર ભૂલ : પણ કારણ બની છે. તે ગંભીર ભૂલ આ કે -શ્લોકમાં ધર્મનું જે “અમલ” (કે અસમ) વિશેષણ વપરાયું છે તેનો યોગ્ય અર્થ તમે કર્યો નથી. “એ અર્થ તમો જાણતા નહિ હો એવું તો માની શકાતું નથી ! અમલ, નિર્મલ, શુદ્ધ વગેરે શબ્દો પર્યાયવાચી છે. પ્રસ્તુતમાં અમલધર્મ એટલે કેવો ધર્મ લેવાનો છે એ સમજવા પહેલાં નીચેની વાત સમજી લ્યો.
શાસ્ત્રોમાં શ્રુતજ્ઞાનના ૧૪ ભેદ દેખાડ્યા છે. એમાં બે ભેદો એવા છે કે સમ્યકકૃત અને મિથ્યામૃત... આમાં “શ્રતને જે વિશેષણો લાગ્યાં છે કે સમ્યક અને મિથ્યા એનો શાસ્ત્રકારો બે રીતે અર્થ કરે છે : (૧) શ્રી. જિનપ્રણીત આચારાંગસૂત્ર વગેરે સમ્યફથુત છે અને અન્ય તીર્થિક પ્રણીત : ભારત વગેરે મિથ્યાશ્રુત છે. અથવા –
(૨) સમ્યફદષ્ટિએ ભણેલું બધું શ્રુત સમ્યફથુત છે (પછી ભલે ને એ : અન્ય તીર્થિક પ્રણીત ભારત' વગેરે હોય) અને મિથ્યાત્વીએ ભરેલું બધું શ્રુત મિથ્યાગ્રુત છે (પછી ભલે ને એ શ્રી જિનપ્રણીત આચારાંગાદિ હોય.) - આ બે વ્યાખ્યાઓમાં તાત્વિક ભેદ એ છે કે પ્રથમ વ્યાખ્યામાં અધિકૃત શ્રુતનો સ્વામી (શ્રુતજ્ઞાની) કેવો છે એની વિવેક્ષા વગર માત્ર શ્રુતના પોતાના સ્વરૂપની અપેક્ષાએ એના અસભ્યપણાની અને મિથ્યાપણાની વાત છે; જ્યારે બીજી વ્યાખ્યામાં અધિકૃત વ્યુતનું પોતાનું સ્વરૂપ કેવું છે,એની વિવક્ષા વગર એનો સ્વામી (શ્રુતજ્ઞાની) કેવો છે એની અપેક્ષાએ શ્રુતના અસમ્યફપણાની અને મિથ્યાપણાની વાત છે. (અથવા પ્રથમ વ્યાખ્યામાં દ્રવ્યકૃતની અપેક્ષાએ અને બીજી વ્યાખ્યામાં ભાવિકૃતની અપેક્ષાએ વિભાજન છે.) આ બન્ને વાતો શાસ્ત્રસિદ્ધ છે. માટે જ્યાં સમ્યફથુત કે મિથ્યાશ્રુતનો ઉલ્લેખ હોય, ત્યાં ગીતાર્થ બહુશ્રુતની ફરજ છે કે આ બે વ્યાખ્યાઓમાંના કયા સમ્યક્ષત કે મિથ્યાશ્રુતનો એ પ્રકરણમાં અધિકાર છે, એનો માવ્યચ્યથી નિર્ણય કરવો. એ કર્યા વગર બેમાંથી ગમે તે એક વ્યાખ્યાનો આશ્રય લઈ અર્થ કરવાનું થાય, તો સંભવ છે કે એમાં ગંભીર ભૂલ થઈ જાય.
જેમ કે ઉપદેશક શ્રુતપરિશીલન પર ભાર આપતાં એમ કહે છે કે “સમ્યકકૃતનું વધુને વધુ પરિશીલન કરવું જોઈએ. આ સાંભળીને શ્રોતા એમ
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |