________________
(૧) સેવુઃ-સહેવુઃ (રાત્રિ:) । ચંદ્રવાળી રાત. (૨) સશિશૂ-સંશિશ્યૂ (નતને) । બાળકોવાળી બે સ્ત્રીઓ. (૩) સવશવ:-સહપશવ: (વાટિા)
। પશુઓવાળી વાડીઓ.
કેટલાંક સહ બ.વી. સમાસો
(૧) સń:, સહń: (નરા:) । દેવાવાળા માણસો (૨) સેધૂળિ, સહેવૃળિ (મિત્રાળિ) । બાણોવાળા મિત્રો (૩) સાશ્ર્વયા, સહાથયા (અશ્વશાલયા)
। ઘોડાવાળી અશ્વશાળા વડે (૪) સોપાયૌ, સદ્દોપાૌ (વ્યાધી) 1 ઉપાયવાળા બે રોગ (૫) સામ્બરાયૈ, સહામ્બરાયૈ (વાતાયૈ) । વસ્ત્રવાળી બાલિકાને માટે (૬) સાનૌ, સહાનૌ (નિધી) । અનાજ સહિતનાં બે ભંડાર (૭) સાદૃાયામ્, સહાકાયામ્ (ન્યાયામ્) । અંગોવાળી કન્યાને વિષે (૮) સામ્ર, સહાન્ને (૩દ્યાને) । આંબાવાળા બે બગીચા
(૯) સાત્રે, સહ્રન્છાત્રે (પાશાત) । વિદ્યાર્થીઓવાળી બે પાઠશાળા (૧૦) સવાઁ, સહપાઁ (વૃક્ષૌ) ́ પાંદડાવાળા બે ઝાડ
અવ્યયીભાવ સમાસ
પ્ર-૧ અવ્યયીભાવ સમાસ કયા અર્થમાં, કેવી રીતે થાય ? વિગ્રહ સાથે જણાવો.
જ-૧ સામાન્યથી સમાસ બે પ્રકારે છે (૧) નિત્ય સમાસ (૨) અનિત્ય સમાસ. એ વિષયમાં આગળ જણાવ્યું છે તેમ નિત્ય સમાસમાં અવ્યયીભાવ- સમાસ પણ આવે છે. તેમાં અહીં તો માત્ર બે જ અર્થમાં આ સમાસ બતાવ્યો છે. વિશેષ આગળ બતાવશે.
અવ્યયીભાવ સમાસમાં અવ્યય પૂર્વપદમાં આવે છે. વિગ્રહમાં અવ્યયનો ઉપયોગ થતો નથી. પરંતુ તેનાં અર્થને જણાવનારો અન્ય શબ્દ વપરાય છે. અહીં ‘પાછળ’ અને પાસે' આ બે અર્થ જણાવના૨ પશ્ચાત્-સમીપમ્ બે શબ્દો વિગ્રહમાં વપરાય છે અને સમાસમાં અનુ-૩પ શબ્દ (પૂર્વપદ) તરીકે
૧૭૧
