Page Text
________________
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય છે કે ઉન્માર્ગગામી છે તેમને નથી સમજવાના. એવા પ્રત્યે તો ધૃણા, તિરસ્કાર કે નિંદા પણ અવસરે કરવાનાં હોય છે. માર્ગાનુસારીનો અર્થ મોક્ષમાર્ગને અનુસરનારા જીવો. તેવા જીવો જૈનમતમાં હોય કે અન્યમતમાં હોય, તેમના નાનામાં નાના ગુણની કદર કરવાની છે. તેમનામાં બીજા ગમે તેટલા દોષો હોય પણ તે પ્રત્યે સહિષ્ણુભાવ અને ઉદારતા કેળવવાની છે. તેના એ દોષોને જોઈને અકળાઈ જાય તો તેના ગુણોની કદર થઈ શકે નહિ. મિથ્યાત્વી જીવો જે સયોગી છે અર્થાત્ યોગમાર્ગને પામેલા છે, તેમના પ્રત્યે ઉદારતા ને સહિષ્ણુતા રાખવાની. જેઓ અયોગી એટલે યોગમાર્ગની બહાર છે તેમના પ્રત્યે આ દષ્ટિમાં અસહિષ્ણુતા પણ હોય.
- - મોક્ષમાર્ગના પહેલા પગથિયા ઉપર પણ જેને ચડવું હોય તેણે સૌ પ્રથમ ગુણાનુરાગ તો કેળવવો જ જોઇએ. અનાદિ કાળથી જીવ ગુણનો દ્વેષ કરતો આવ્યો છે. આ જ તેનો મોટામાં મોટો દોષ છે. આ દોષ એ જ સૌથી પ્રબળમાં પ્રબળ કષાય છે. તેના કારણે જીવની સંસારમાં રખડપટ્ટી ચાલી રહી છે. રખડપટ્ટીને દૂર કરવા માટે ગુણનો દ્વેષ કાઢીને તેના બદલે ગુણનો રાગ કેળવવાનો છે. અને તે ગુણાનુરાગ આ મિત્રાદષ્ટિવાળાને હોય છે. આ દષ્ટિવાળાને કાંઈ રાગ-દ્વેષ નાબૂદ નથી થઈ ગયા, એટલે કોઈ વ્યક્તિ પ્રત્યે તેને અંગત રાગ-દ્વેષ દુશ્મનાવટ હોય, છતાંય તે દુશ્મનના ગુણને ઓળખી શકે, સમજી શકે અને કદર કરી શકે છે. આવા ગુણાનુરાગના કારણે જ હનગુણવાળા પ્રત્યે તેને દ્વેષભાવ નહિ પણ કરુણાભાવ છે.
યમ:- મિત્રાદષ્ટિવાળાને હેયોપાદેય સંબંધી આંશિક વિવેક હવે જાગી ગયો છે. તેથી તેને યમ ઉપર તાત્ત્વિક રુચિ જાગે છે. સંયમ લેવા જેવું લાગે છે. યમ એટલે અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મ અને અપરિગ્રહ એ પાંચ મહાવ્રતો. અહીંયાં અહિંસા વગેરે નિરવચ્છિન્ન એટલે સંપૂર્ણ કક્ષાના લેવાના છે, અધકચરા લેવાના નથી. જેમને અમુક અહિંસા ગમે અને અમુક અહિંસા ન ગમે તેમને યમની રુચિ જાગી છે એમ ન કહેવાય. ઘણા માણસોને એવું હોય છે કે તેમને સ્થૂલ મોટી-મોટી હિંસા ગમતી નથી હોતી. અર્થાત્ પંચેંદ્રિય વગેરે મોટા જીવોની હિંસા તેમને પસંદ પડતી નથી; પણ સૂક્ષ્મ હિંસામાં જેમ કે પૃથ્વી, પાણી, વાયુકાયની હિંસામાં તેમને કશો ય વાંધો હોતો નથી. એને એમ લાગે છે કે એવી સૂક્ષ્મ નાની-નાની હિંસાનો વિચાર કરવા બેસીએ તો જીવી જ ન શકાય, માટે એવી બધી હિંસાની ગણત્રી નહિ કરવાની. આવી અધકચરી અહિંસા જેને ગમતી હોય તેમને યમની રુચિ આવી છે એમ ન કહેવાય. જેમને હિંસા માત્ર ખટકતી હોય તેમને જ યમની રુચિ આવી છે એમ કહી શકાય.
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |