________________
843
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
અર્થ : જેણે સત્-અસત્નો વિવેક કરીને આત્મ ધ્યાનનો પક્ષ ગ્રહણ કર્યો તેને જ ખરો તત્ત્વજ્ઞાની કહેવો જોઈએ. હે મુનિસુવ્રત ભગવાન! આપ કૃપા કરો તો અમે આનંદઘન પદ એટલે મોક્ષપદને પામી શકીએ. હે પ્રભો! આપની કૃપા તો જગતના સર્વ જીવો પર એક સરખી છે.
વિવેચન ઃ આ સઘળો સંસાર અસત્ છે-મિથ્યા છે-અસાર છેખારા પાણી જેવો છે; તેમાં શુદ્ધાત્મા એક જ સાર છે અને તે શુદ્ધાત્મા જેના વડે પમાય છે, તે આત્માનું દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયથી કરાતું. ધ્યાન એ સાર છે. આવો વિવેક ગ્રહણ કરીને પુદ્ગલનો પક્ષ, દેકનો, ઇન્દ્રિયનો, સ્વજનનો પક્ષ જેણે છોડી દીધો છે અને જેણે એક માત્ર શુદ્ધાત્માનો અને તેના જ્ઞાન-ધ્યાનનો પક્ષ ગ્રહણ કર્યો છે તે-જ ખરો તત્ત્વજ્ઞાની જાણવો.
જેમ જેમ સાધક એવો આત્મા પોતાના ત્રિકાળ શુદ્ધ ચૈતન્યમય આત્માનું અવલંબન લઈ, ઉપયોગને તેમાં ઢાળી દે છે, તેમ તેમ પ્રતિસમય પર્યાય વિશુદ્ધતાને ભજે છે. સાધક પોતાની પર્યાયમાં શાંતતા, સમાધિ અનુભવે છે. આ જ પોતાના આત્માની પોતાના ઉપરની કૃપા છે, આત્માનુગ્રહ છે, જે વ્યવહારે મુનિસુવ્રત પ્રભુની કૃપા-ઇશાનુગ્રહ કહેવાય છે. પર્યાયમાં વિશુદ્ધિ વધતાં તે વિશુદ્ધિ જ્યારે ચરમસીમાએ પહોંચે છે, ત્યારે પર્યાયમાં કેવલજ્ઞાન પ્રગટે છે અને ત્યારે પર્યાય, દ્રવ્યમય બની ગઈ હોય છે, તેથી ત્યારે પ્રતિસમયે અનંત આનંદ વેદાય છે. મોક્ષમાં ગયેલા પ્રભુ તો સ્વરૂપમાં લીન થઇ અનંત આનંદને વેદી રહ્યા છે અને આપણને મોક્ષમાં જવાનો આદર્શ આપતા ગયા છે. આપણે તેમની આજ્ઞાને જેમ જેમ જીવનમાં ઊતારશું તેમ તેમ આપણે પણ એક દિવસ પરમાત્મા બનવા સફળ થઇશું !!!
જેમ ભૌતિકવિજ્ઞાને બનાવેલા સાંઘનનો ભોગવટો કરો છો; એમ આત્મવિજ્ઞાનનો પણ ભોગવટો કરો-અનુભવ કરો !
