________________
શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામીજી 426
જણાતાં બ્રહ્માંડ સમસ્તના સર્વ પર-દ્રવ્યના પરિણામથી તદ્દન નિર્લેપ, નોખા, નિરાળા રહેતાં હોવાથી, પરમાં નાસ્તિપણાના પરિણામથી તેઓમાં પરવિષયક અનેકવિધ પરનામીપણું છે. આમ પરભાવ અને પરપરિણામને નમાવનારા એટલે કે જીતનારા હોવાથી જિન તરીકે પરનામી અર્થાત્ શ્રેષ્ઠનામી વિશ્વવિખ્યાત છે. વળી બધાંય પર-દ્રવ્યોની ઓળખ કરાવીને એને નામ આપી જગતમાં ખ્યાતી આપનારા હોવાથી તે પરનામી પણ છે અને પર એટલે કે શ્રેષ્ઠના અર્થમાં તેઓ શ્રેષ્ઠનામી અર્થાત્ વિશ્વખ્યાત છે; કારણ કે વિશ્વની તેઓ ખ્યાતિ કરાવનારા છે.
જે ચેતનથી યુક્ત સચેતન છે, તે સચેતન-સજીવ ત્રણ પ્રકારના છે.
૧) જે અદેહી, અશરીંરી, અયોગી, અનામી, અરૂપી, અમૂર્ત છે, તે લોકાગ્ર-શિખરે, સિદ્ધશિલા સ્થિત, સિદ્ધપદે બિરાજમાન સિદ્ધાત્મા છે. એમનો કદીય ન બદલાન્સરો એક જ આકાર સર્વકાળ હોય છે, તેથી તેઓ નિરાકાર-નિરહંકારી, અકામી-પૂર્ણકામી; અક્રિય, સ્થિર સચેતન છે. એમના બધા કામ પૂર્ણ થઈ ગયા છે.
૨) જે સદેહી, સશરીરી, સયોગી, નામી, રૂપી, મૂર્ત છે પરંતુ કર્તૃત્વ, ભોક્તત્વથી રહિત અકર્તા-અભોક્તા છે; માત્ર જ્ઞાતા-દૃષ્ટા અરિહંતપદે બિરાજમાન, તીર્થંકર પરમાત્મા અને અરિહંત એવા કેવળીભગવંતો સાકાર સચેતન છે. દેહ હોવા છતાં દેહાતીત-વિદેહી હોય છે. ત્યાં સયોગી-કેવલી ગુણસ્થાનકે નિર્વિકલ્પ સહજ યોગપ્રવર્તન હોવાથી સહજ સક્રિયતા છે.
૩) ત્રીજા પ્રકારમાં પણ જે સદેહી, સશરીરી, સયોગી, નામી, રૂપી, મૂર્ત છે તે કર્મના કરનારા, કર્તૃત્વ-ભોતૃત્વ ભાવવાળા, કર્મના ફળને ઈચ્છનારા, સંસારી જીવાત્મા સાકાર સચેતન કામી છે. એમાં જે
અપુનબંધકાવસ્થાથી ધર્મની શરૂઆત છે. એ અંતર્મુખતાનું બીજ છે.
