________________
719
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
શુદ્ધિ વડે શુભાશુભ ઇચ્છાઓનો વિરોધ કરવો અને આત્મામાં સ્થિતિ કરવી, આત્માના આનંદને અનુભવવો, અખંડિત પ્રતાપવંત રહેવું અને નિસ્તરંગ ચૈતન્યરૂપે શોભિત થવું તે તપ છે. આવો નૈશ્ચયિક તપ સાધકને ભૂમિકાને અનુસારે હોય છે.
વાદળોથી સૂર્ય ઢંકાવા છતાં સૂર્ય પોતાની તેજસ્વીતાને ક્યારે પણ ગુમાવતો નથી અને વાદળોથી ઢંકાવા છતાં સૂર્ય વાદળરૂપ થતો નથી તેમજ વાદળો સૂર્યરૂપ થતાં નથી. બન્ને પોતાની સ્વતંત્ર પરિણમન શક્તિથી શોભે છે; તેમ કર્મથી આવરણ આવવા છતાં જીવાત્મા પોતાના ત્રિકાળી અબાધિત સ્વરૂપમાં નિરંતર પરિણમન કરી રહ્યો છે.
અનાદિ અનંતકાળથી જડ અને ચેતન પદાર્થો પોતાની સ્વયંની શક્તિના કારણે સ્વતંત્ર પરિણમન કર્યા જ કરે છે તે જ વસ્તુ સ્વભાવની અભંગતા દર્શાવે છે.
ભાગવત્ કથામાં કૃષ્ણના દેહનું તેમજ તેના શરીર પરના અલંકારોનું વર્ણન સાંભળતાં અબુઝ ગામડિયો બુઝી ગયો હતો કારણકે એની દૃષ્ટિ કૃષ્ણમય બની ગઈ હતી. તેમ આંખમાં શ્રદ્ધાનું અંજન આંજ્યુ હશે તો ચોમેર પરમાત્મા જ દેખાશે. દ્રવ્યદૃષ્ટિ તીક્ષ્ણ બને છે પછી ગમે તેવા પર્યાય આવે તો તેમાં નિર્લેપતા-નિર્મમતા રહે છે. દરેકે દરેક તીર્થંકર પરમાત્માઓની સાધના છેલ્લા ભવમાં દ્રવ્યદૃષ્ટિ પ્રધાન હોય છે. ગુણસેનની છેલ્લા ભવની સાધના દ્રવ્યદૃષ્ટિપ્રધાન હતી.
પ્રસ્તુત સ્તવનની કડી દ્વારા નિજાનંદી અવધૂત યોગીશ્રી આનંદઘનજી મહારાજાનો એ અંગુલિ નિર્દેશ છે કે સ્વયંના સ્વતંત્ર પુરુષાર્થ દ્વારા સ્વ સમય-સ્વ દ્રવ્યમાં ધ્રુવતા, અભંગતા, અખંડતા પ્રાપ્ત કરવી તેમજ પર
જેમ મદીરાને જોતાં શરાબી અને મહિલાને જોતાં કામી ભાન ભૂલી જાય છે
તેમ પરમાત્માને જોતાં ભાન ખોઈ બેસે તે સાયો ભક્ત !
