________________
શ્રી અરનાથજી
714
સ્વાનુભવ વડે પ્રસિદ્ધ કરવાની આ વાત છે. યોગીરાજશ્રી આનંદઘનજીએ “શક્તિ નિજાતમ ધાર રે” આ પંક્તિ દ્વારા લોકોત્તર શક્તિના દ્વારને ઉઘાડવા પ્રતિ રહસ્યમયી રીતે અંગુલિ નિર્દેશ કરેલ છે કે જે આત્મા અનંત ચતુષ્કમય અનંત શક્તિઓનો ધારક છે, તેને તું ધાર એટલેકે તારી પર્યાયમાં શ્રદ્ધા કર-પ્રગટ કર!
ભારી પીળો ચીકણો, કનક અનેક તરંગ રે;
પર્યાયષ્ટિ ન દીજીએ, એકજ કનક અભંગ રે.. ધરમ પરમ...૪
અર્થ : ઃ વજ્રનમાં ઘનતામાં ભારે, રંગે પીળું, ગુણોમાં ચીકાશદાર ટકાઉ એમ સોનાનાં ઘણા તરંગ એટલે પ્રકારો અથવા વિશેષણો છે. જો ઉપર કહેલા સુવર્ણના પર્યાયો પર દૃષ્ટિ ન કરીએ તો દ્રવ્ય રૂપે ફક્ત એક અખંડ સોનું જ દેખાઈ રહે છે.
વિવેચન : જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર વગેરે ગુણો ઉપર દૃષ્ટિ રાખીએ • છીએ, તો આત્માના ગુણોં જુદા જુદા ભાસે છે પણ જેમ સોનામાં . ભારીપણું, પીળાશ, ચીકાશ, ચળકાટ, અકાટ્યતા વગેરે જે ગુણો છે તે સોનારૂપ છે એટલે સોનાથી ભિન્ન નથી, તેથી તે તરફ નજર ન રાખીએ તો માત્ર એક સુવર્ણ જ દેખાય છે. તેમ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર એ પણ આત્મા રૂપે જ છે. આત્માના અનુભવથી તે ગુણો ભિન્ન નથી. આત્માના અનંત ગુણોનું અભેદાત્મક વીતરાગ પરિણમન તે આત્માનો અનુભવ છે અને તે આત્માનો આનંદ છે.
પ્રત્યેક આત્માઓ, જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રાદિ અનેક ગુણોના ઔપશમિક, ક્ષાયિક કે ક્ષાયોપમિકાદિ અનેકવિધ ભાવોમાં ઉપયોગ સ્વરૂપે તો એક જ હોવાથી, આત્માર્થી આત્માઓ તે તે વિવિધ પર્યાયોનેવિવિધ અવસ્થાઓને મહત્વ નહિ આપતાં, આત્મદ્રવ્યની જે જ્ઞાન ચેતના
અન્ય સંયોગી જ્યાં લગી આત્મા છે ત્યાં લગી તે સંસારી કહેવાય.
