________________
685
, હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
વિષયોમાં જરાપણ આસક્ત બન્યા તો અનંતીવાર મરવું પડશે અને અનંતીવાર જન્મવું પડશે.
શરૂઆતની ભૂમિકામાં તો સ્વદોષ દર્શન અને પરના ગુણોની અનુમોદના, એ આગળ વધવા માટેનો ધોરી માર્ગ છે. એ માટે થઈને જ પંચસૂત્રકારે તથાભવ્યત્વના પરિપાકરૂપે સુકૃત અનુમોદના, દુષ્કત શાહ, અરિહંતાદિ શરણ વગેરે બતાવ્યા છે. આ ત્રણના અવલંબને જ જીવ અશુભમાંથી નીકળી શુભમાં આવે છે અને શુભને આત્મસાત કરી શુદ્ધમાં જવાની ભૂમિકા રચે છે. દોષની પકડમાંથી છૂટવા માટે દોષની અરૂચિ, નિંદા, ગ જરૂરી બને છે તેમજ ગુણો દ્વારા આત્માને પામવા ગુણ પક્ષપાત, ગુણ બહુમાન, પરના ગુણોની અનુમોદના-પ્રશંસા પણ અતિ આવશ્યક છે. સ્વદર્શનમાં રહેલ હોય કે અન્ય દર્શનમાં રહેલ હોય તેઓના શુદ્ધગુણોની અનુમોદના અને પ્રશંસાને ઉપાધ્યાયજી મહારાજે સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિનું બીજ કહ્યું છે તેમજ સ્વરચિત ધર્મપરીક્ષાગ્રંથમાં જ્યાં અનુમોદના હોય ત્યાં પ્રશંસા હોય જ અને જ્યાં પ્રશંસા હોય; ત્યાં અનુમોદના હોય એમ બન્ને વચ્ચે સમનિયત વ્યાપ્ય વ્યાપકભાવ બતાવ્યો છે માટે કલિકાલમાં પણ અન્યદર્શનમાં થઈ ગયેલા મીરાંબાઈ, નરસિંહ મહેતા, કબીર, સંત તુકારામ, સંત જ્ઞાનેશ્વર, અખો, સંત તુલસીદાસ, ચૈતન્ય મહાપ્રભુ, રામકૃષ્ણ પરમહંસ, રમણ મહર્ષિ તેમ આવા જ કોઈ બીજા આત્માઓના શુદ્ધ ગુણોની પ્રશંસા એ સમકિત પ્રાપ્તિનું બીજ છે. અન્યદર્શનમાં રહેલા ઉત્તમ આત્માઓના ગુણોની તો અનુમોદના જ થાય, પ્રશંસા નહિ, કારણકે તેઓ એકાંત દર્શનમાં રહેલા હોવાના કારણે તેમની પ્રશંસા કરતા તેમના મિથ્યામતની પણ પ્રશંસા થઈ જાય અને તેથી પ્રશંસા કરનારનું સમ્યકત્વ દૂષિત થાય; આવું જે આજે પાટ ઉપરથી બોલાઈ રહ્યું છે, તેના જવાબમાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજ
જે અનિત્ય છે તે અસત્ છે – અસત્ય છે.
